Margir hafa eflaust heyrt um hin svokölluðu lýsandi nætuský (e. Noctilucent cloud – einnig kölluð Polar Mesospheric Clouds – PMCs), en ýmsar hugmyndir hafa verið uppi um tilurð þeirra. Sumir tengja þau við hnattrænar breytingar í loftslagi en tengsl hafa einnig fundist við sólblettasveiflu sólar.

Veðurstofan segir eftirfarandi um lýsandi næturský:

Ofan við háský eru til glitský / perlumóðuský (nacreous clouds) í um 15 – 30 km hæð og lýsandi næturský  noctilucent clouds) í um 75-90 km hæð. Þessar skýjagerðir eru mjög sjaldgæfar og tengjast ekki veðri. 

Ný rannsókn NASA

Nýjar myndir frá AIM gervihnöttum sýna þessi lýsandi næturský í einstakri upplausn (3×3 mílur) og svo virðist sem tímabil þessara skýja kveiki og slökkvi á sér eins og jarðeðlisfræðileg ljósapera.  Svo virðist sem að vísbendingar séu um að einhverskonar “veðrakerfi” myndist í miðhvolfinu, sem að fylgi svipuðu munstri og síbreytilegt veðurfar veðrahvolfsins. 

Þessar myndir sýna í fyrsta skipti flókið myndunarferli þessara skýa, yfir þrjú norðurhvelssumur og tvö suðurhvelssumur. Sjá myndband sem sýnir breytinguna í sumar á norðurhveli (maí – ágúst 2009). Hægt var að fylgjast með myndun þeirra, tíðni og birtustig þeirra og hvers vegna svo virðist vera sem þau myndist nú á lægri breiddargráðum en áður (þ.e. á norðurhveli færast þau suður á bóginn).

Gervihnattamynd frá AIM gervihnettinum yfir norðuhveli, þann 14. júlí 2009.

Þessi ský myndast oftast nær yfir sumartíma hvors hvels jarðar og eru gerð úr ískristöllum sem myndast þegar vatnsgufa þéttist utanum örður í helkulda miðhvolfsins. Þau lýsa á himninum vegna þess hversu hátt þau eru yfir yfirborði jarðar að þau endurspegla sólarljós, þrátt fyrir að sól sé sest.

Þessar gervihnattamyndir ásamt háþróuðum tölvulíkunum hafa sýnt eftirfarandi:

1. Hitastig virðist stjórna því hvenær skýin myndast fyrst, breytileika þess yfir hvert tímabil og hvenær þau hætta að myndast. Vatnsgufa er einnig mikilvæg en þekking á því er minni
2. Hnattrænar bylgjur í efri lögum lofthjúpsins valda því að næturskýin sýna hnattrænan breytileika, meðan minni bylgjur vegna breytileika í þyngaraflinu veldur því að þau hverfa staðbundið
3. Það eru ákveðin tengsl á milli þess hvels sem er í sumar og vetrarham, þ.e. þegar hitastig breytist á því hveli þar sem vetur er – þá breytast næturskýin á hinu hvelinu að sama skapi.

Það virðist því sem þekking á þessu fallega fyrirbæri sé að aukast, en sitthvað er á huldu ennþá.

Ítarefni

Sjá nánari umfjöllun á heimasíðu NASA – NASA’s AIM Satellite and Models are Unlocking the Secrets of Mysterious “Night-Shining” Clouds

Við mælum með Google myndaleit til að skoða fleiri myndir af lýsandi næturskýjum

Athugasemdir

ummæli