Hér fyrir neðan er ítarlegri útgáfa á grein sem undirritaður skrifaði og birtist í Morgunblaðinu fyrr í dag. Lesa má greinina eins og hún birtist í Morgunblaðinu hér á loftslag.is.
Hér verður fjallað um ýmsar rökleysur í loftslagsumræðunni. Á undanförnum mánuðum hefur umræðan varðandi loftslagsmál í kjölfar hins svokallaða Climategate-máls farið á undarlegt stig. Í því máli var tölvupóstum loftslagsvísindamanna stolið og í kjölfarið byrjuðu samsæriskenningar og rangtúlkanir út frá fullyrðingum um hvað það væri sem tölvupóstarnir voru taldir innihalda. Þetta hefur verið mikið í umræðunni síðustu mánuði og margskonar rökleysur orðið til í kjölfarið. Fjölmiðlafólk, bæði erlendis og hérlendis virðist hafa fallið í þá gryfju að draga umræðuna á plan afneitunar, sem helst virðist eiga uppruna sinn hjá ýmsum þrýstihópum með aðra hagsmuni en að hafa vísindin að leiðarljósi. En hvers vegna dregst umræða alvöru blaðamanna á þetta stig? Ég ætla að reyna að svara því í þessari grein, en mig langar fyrst að skoða hvernig hérlendir fjölmiðlar og bloggsíður hafa afvegaleitt umræðuna á köflum.
Í tilefni umfjallana fjölmiðla og bloggsíðna
Nýlega birti Morgunblaðið grein eftir Kristján Leósson („Góð vísindi, slæm vísindi, sjúk vísindi og gervivísindi“, 4. apríl 2010, bls. 34-35) þar sem fjallað var um loftslagsvísindin á afar villandi hátt. Þar á bæ gera menn því skóna að falsanir og svindl loftslagsvísindamanna eigi sér almennt stað og í kjölfarið voru nefnd ýmis tilfelli þar sem vísindamenn (ekki loftslagsvísindamenn) falsa niðurstöður. Þessi tenging var gerð á þann hátt að lesandanum var talin trú um að loftslagsvísindin séu byggð á fölsunum og svindli. Þetta var gert þrátt fyrir að engin gögn liggi fyrir um að þetta eigi sér almennt stað eða að gögn og mælingar vísindamanna séu fölsuð. Tvær nýlegar rannsóknir vísindanefndar breska þingsins komu nýverið út, sú fyrri (sem kom út fyrir grein Morgunblaðsins) bar sakir af vísindamanninum Phil Jones, sem er einn af þeim sem verst varð úti í hinu svokallaða Climategate-máli og í hinni skýrslunni (sem kom út eftir grein Morgunblaðsins) kom fram að loftslagsvísindin væru traust og byggðu ekki á fölsuðum niðurstöðum. Niðurstaða nefndarinnar varðandi Phil Jones var nokkuð skýr, hann og aðrir hjá CRU eru ekki taldir hafa falsað niðurstöður í rannsóknum sínum. Samt fullyrðir Morgunblaðið í grein sinni að falsanir loftslagsvísindamanna eigi sér almennt stað, þrátt fyrir að hafa fylgst með málinu og vitað af niðurstöðum fyrri skýrslunnar;
“…sem þóttu sanna að nokkrir vísindamenn innan stofnunarinnar og samstarfsmenn þeirra hefðu breytt gögnum um hitastigsbreytingar til að falla betur að kenningum sem þeir vildu renna stoðum undir.”
“Það er alvarlegt brot á þessari viðteknu aðferðafræði þegar vísindaleg kenning er smíðuð en mælingum sem ganga gegn henni er hafnað, breytt eða stungið undir teppi. Tilfellið hjá CRU er því miður ekki einsdæmi í vísindaheiminum þar sem margir keppa um frægð og frama, verðlaun og virðingarstöður.”
Það hafa ekki komið fram gögn sem sýna fram á að þessar staðhæfingar standist, þó svo margir haldi því fram og þá sérlega á ýmsum bloggsíðum erlendis sem styðja sjónarmið „efahyggjunnar“. Það má því segja að þetta sé bein heimfærsla staðhæfinga þrýstihópa sem hafa önnur markmið en að sýna fram á gildi rökstuddra vísindaniðurstaðna. Við höfum hér á Loftslag.is tvisvar sinnum fjallað um loftslagsfréttir íslenskra fjölmiðla. Viðkomandi fréttamenn fengu tækifæri til að sjá færslurnar eftir birtingu, en þeir sáu ekki sérstakt tilefni til að verja greinar sínar efnislega við þau tækifæri. Sjá nánari umfjöllun um þau mál; Sólvirkni og hitastig og Er jörðin að kólna? – Í tilefni fréttar á Visir.is og Stöð 2.
Á bloggsíðum má sjá alls kyns útgáfur af loftslagskenningum, þar sem rökleysum ægir oft saman án nokkurs samhengis og eru jafnvel ekki í samræmi hver við aðra. Hvaða samræmi er í því að halda því fram að hlýnunin sé af völdum geimgeisla og í næstu setningu að það sé að kólna, eða þá að ekkert sé að marka mælingar vísindamanna á fornloftslagi á sama tíma og haldið er á lofti úreltu grafi um hitastig á hlýskeiðinu í kringum 1100 sem staðreynd og beina sönnun þess að þá hafi verið hlýrra á heimsvísu (það er í raun ekki aðalatriðið hvort það hefur verið heitara áður, ef hitastigið í dag er að stíga af völdum aukins styrks gróðurhúsalofttegunda).
Hér undir má lesa hvernig Robert Henson tekur saman rökflutning efasemdarmanna í bókinni The Rough Guide to Climate Change:
„Hlýnun andrúmsloftsins fer ekki vaxandi og jafnvel þótt sú sé raunin er það vegna náttúrulegra sveiflna; og jafnvel þótt sveiflurnar séu ekki náttúrulegar er hitahækkunin svo lítil að hún skiptir ekki máli; og færi hún að skipta máli vega kostirnir þyngra en gallarnir; og jafnvel þótt þeir gerðu það ekki kæmi tæknin okkur til hjálpar; og jafnvel þótt það gerist ekki megum við ekki leggja efnahaginn í rúst með því að bregðast við vandamáli sem er byggt á jafn ótraustum vísindum.“
Rökleysur
Hvað eru rökleysur? Í þessu ljósi eru að rökleysur t.d. þegar staðhæfingum er haldið fram án þess að á bak við þær liggi gögn byggð á rannsóknum gerðar með vísindalegum aðferðum eða fullyrðingar sem haldið er á lofti, þó svo búið sé að hrekja niðurstöður varðandi það eða hreinlega rangfærslur sem maður hefur jafnvel á tilfinningunni að séu settar fram af ráðnum hug eða í besta falli af vankunnáttu. En er hægt að nefna einhver dæmi um þetta?
Af fullyrðingum sem ekki byggja á vísindalegum aðferðum má sem dæmi nefna þá yfirlýsingu að það sé að kólna á Jörðinni. Sú fullyrðing vera ansi lífsseig, þó svo að ekki sé byggt á niðurstöðum byggða á vísindalegum aðferðum. Til að ná fram þeirri niðurstöðu, þarf að sérvelja (e. cherry pick) gögn sem falla að þeirri fullyrðingu, sjá t.d. Það er að kólna en ekki hlýna og það getur ekki talist vísindaleg nálgun. Í þessu samhengi má nefna þá staðreynd að síðasti áratugur var sá heitasti síðan mælingar hófust.
Stundum birtast niðurstöður rannsókna sem blásnar eru upp af bloggurum og/eða fjölmiðlafólki sem einhverskonar sönnun þess að hlýnun jarðar sé af mannavöldum. Þegar betur er að gáð þá virðist oft sem eftirfarandi séu helstu möguleikarnir í stöðunni:
- Rannsóknin er góð og stangast engan vegin á við hnattræna hlýnun af mannavöldum, en efasemdarmenn taka greinina og slíta úr samhengi
- Rannsóknin er slæm, þ.e. brotnar eru úrvinnsluaðferðir eða notuð eru gölluð gögn og efasemdarmenn blása upp greinina
- Rannsóknin fjallar á engan hátt um loftslagsbreytingar, en samt er hún rifin úr samhengi og blásin upp
- Birtir eru bútar úr gömlum greinum sem búið er að hrekja
Í þessu sambandi má t.d. nefna rannsókn þar sem því var haldið fram að hlýnun jarðar væri af völdum geimgeisla, það hafa komið fram nokkuð góð rök fyrir því að þetta sé ekki það sem hefur valdið hækkandi hitastigi á síðustu áratugum og jafnvel er talið að áhrif þessa, ef einhver, séu jaðaráhrif.
Svo eru það rangfærslurnar, þær virðast þrífast á ýmsum bloggsíðum og hjá ákveðnum einstaklingum sem afneita vísindunum. Þar má m.a. nefna Lord Monckton, en hann heldur beinlínis fram rangfærslum og fölsunum til að setja fram rök sín (eða rökleysur).
Hér hef ég nefnt fáein dæmi um rökleysur í loftslagsumræðunni, sem þó heyrast nokkuð mikið. Ýmsar mýtur sem oft heyrast í umræðunni má finna á Loftslag.is og langar mig að hvetja lesendur til að skoða þær nánar. Það má helst skoða rökleysurnar í því ljósi að skoða þær heimildirnar sem gefnar eru upp. Stundum eru heimildirnar samt settar fram þannig að látið er í veðri vaka að um sé að ræða spár eða heimildir frá IPCC eða öðrum sem gefa út skýrslur um loftslagsmál (Monckton gerir t.d. nokkuð af því). En þá er um að gera að beita gagnrýnni hugsun og t.d. nálgast frumheimildirnar og skoða þær. Þannig má oft sjá hvað er á bak við fullyrðinguna. Mjög gott myndband sem kemur inn á ítarlegri athugun heimilda má skoða hér á síðunum; Hvað er vitað um loftslagsbreytingar?
Umræða efahyggjunnar
Yfirlýst efahyggja er vinsæl vafans aðferð til að grafa undan vísindunum. Það virðist vera einhverskonar markmið loftslagsefahyggjunnar að snúa varfærni hinnar vísindalegu orðræðu gegn sjálfri sér. Kenning verður, að mati efahyggjunnar seint eða aldrei fyllilega sönnuð. Þar af leiðandi má nánast engu halda fram og alltaf verður réttlætanlegt að efast um allt. Á sama tíma er reynt að setja fram nýjar kenningar sem eiga út frá mjög einhliða rökum að fella viðteknar vísindaniðurstöður. Það virðist vera sem efahyggjumenn séu að bíða eftir næsta Kepler eða Einstein eða Galíleó, vísindamanninum sem snýr loftslagsfræðunum á hvolf og setur allt í sitt rétta samhengi, sem væntanlega mun þá smellpassa við málsstað og heimssýn efahyggjunnar. Þeir hafa þó ekki getað sýnt fram á að niðurstöður þeirra haldi vísindalega, þó vissulega hafi þeir reynt. Hægt er að lesa nánar um tvö dæmi hér; Tengsl El Nino og langtíma hlýnunar hrakin og Staðnir að óvönduðum vinnubrögðum. Það væri mjög fróðlegt að sjá íslenska fjölmiðla skoða þessar rökleysur þeirra sem afneita niðurstöðum vísindanna, þar er allavega um alvöru falsanir að ræða.
Fullyrðingum fylgir ábyrgð. Er ekki betra að að hlusta á þá sem hafa vit á vísindunum í stað þess að fara eftir fölsunum þeirra sem hafa virðast hafa önnur markmið en að komast að vísindalegum niðurstöðum. Það þarf að koma til traust til vísindamanna og á gagnrýna hugsun, sem er þó alls ekki það sama og blindandi trú. Það má færa fyrir því rök fyrir því að sérfræðingar sem stunda rannsóknir viti hvað þeir eru að tala um og við sem ekki erum sérfræðingar verðum að gera ráð fyrir að þeir hafi lagt sig fram um að komast að sannfærandi niðurstöðu. Þetta á sérstaklega við í þeim tilfellum þar sem vísindalegum aðferðum er beitt, með mælingum og rannsóknum sem eru vel rökstuddar og jafnvel birtar í ritrýndum tímaritum. Þegar fleiri mælingar sýna sömu niðurstöður, þá er einnig vert að leggja við eyru og augu. Þessi málaflokkur verður áfram áberandi á næstu árum og áratugum, það er því mikilvægt, að mínu mati, að hafa eftirfarandi nokkur atriði að leiðarljósi:
- Notum gagnrýna hugsun til að skoða þau rök, þær rannsóknir og mælingar sem búa að baki fræðunum. Athugum því hvort rétt er farið með niðurstöður rannsókna.
- Látum ekki háværar raddir pólitískrar „efahyggju“ trufla gagnrýna hugsun.
- Ef við erum í vafa, þá skulum við skoða heimildirnar sem fram eru settar.
- Spyrjum okkur gagnrýnna spurninga um röksemdir sem fram eru settar.
- Spyrjum okkur hvort viðkomandi aðilar hafi þekkingu til að miðla þekkingunni án falina markmiða
- Kynnum okkur málin með opnum huga.
Efahyggja eða afneitun…
Það má hugsanlega færa rök fyrir því að efasemdarmenn eða efahyggja nái hugsanlega ekki nógu vel að skilgreina þá sem afneita vísindunum. Afneitunarsinnar er hugsanlega betri skilgreining á sumum þeirra sem þetta stunda, enda nota þeir vel þekktar aðferðir við nálgun sína. Nokkrar helstu aðferðir afneitunar eru:
- Samsæriskenningar
- Sérvalin gögn (e. cherry-picking)
- Fals sérfræðingar
- Ómögulegar eftirvæntingar (einnig þekkt sem færanleg markmið)
- Almennar rökleysur
Sumir vilja einnig bæta við 6. liðnum, sem er endurtekning á rökum sem búið er að hrekja. Þetta eru atriði sem gott er að hafa í bakhöndinni þegar umræðan um loftslagsmál er skoðuð. Erfitt að sitja frammi fyrir því að þurfa að margendurtaka sömu hlutina, þar sem rökin virðast ekki komast til skila, þ.e. sömu falsanir, sérvöldu gögnin, samsæriskenningar, o.s.frv. koma aftur upp í umræðunni. Það má segja að þetta komi fram að hluta í þeim greinum sem við höfum gagnrýnt hjá fjölmiðlum hingað til og í raun berum við að þeim brunni rökleysunnar sem ég er að lýsa hér að ofan. Rökleysur þar sem fullyrðingar ná í gegn án þess að þær séu skoðaðar með gagnrýnni hugsun. Innantómt málskrúð sem oft einkennir umræðuna, virðist til þess fallið að draga athyglina frá því sem vísindin hafa um málið að segja. Nokkrir afneitunarsinnar virðast hafa það að starfi að ferðast um heiminn og staðhæfa um vísindin með rangfærslum. Þessir aðilar eru á stundum ansi málhagir, en staðreyndir virðast ekki vera ofarlega í huga þeirra.
Niðurlag
Þetta leiðir mig því að spurningunni úr inngangi greinarinnar: Hvers vegna dregst umræða alvöru fjölmiðlafólks niður á þetta stig? Það er ekki til einfalt svar við því, en ætli þeim finnist ekki eins og mörgum öðrum að þetta sé málaflokkur sem erfitt er að setja sig inní. Það tekur aðeins um 15 sekúndur að henda fram fullyrðingu sem ekki stenst skoðun, en það getur tekið langan tíma að hrekja rökleysuna, þar sem til þess þarf oft að benda á alvöru gögn vísindamanna. Gleypum því ekki gagnrýnislaust við rökum efahyggjunnar.
Ef einhver fullyrðir að Jörðin sé að kólna og bendir á sérvalin gögn sem „sýna“ fram á það, getur verið erfitt að vinda ofan af því og útskýra hvernig hitastig getur sveiflast (vísindamenn halda ekki öðru fram en að sveiflur geti átt sér stað), þar sem náttúrulegar sveiflur eiga sér einnig stað og einnig á þá staðreynd að skoða þarf lengri tíma, en ekki aðeins sérvalið tímabil. En hvað veldur því að fjölmiðlafólk setur sig ekki betur inn í málið en svo að það heldur fram rangfærslum þeim sem upp koma í umræðunni? Kannski hafa fréttamenn ekki nógu góðan grundvöll til að skoða náttúrvísindi með kunnáttu að vopni. En það stendur vonandi til bóta í framtíðinni, þegar betur kemur í ljós hversu augljósar margar rangfærslur afneitunarsinna eru í raun. Ég skora á fjölmiðlafólk sem og aðra til að skoða vísindin á bak við fræðin betur.
Á ritstjórn Loftslag.is erum við boðnir og búnir að svara spurningum sem kunna að vakna varðandi þessi mál. Svo er líka hægt að nálgast góðar heimildir um lofslagsmál á mörgum öðrum stöðum, enda er til gríðarlegt magn gagna, sem ef vel er að gáð er opið hverjum sem er.
Það má spyrja sig hvort svona illa hefði farið í íslensku fjármálalífi, hefðu fjölmiðlar spurt sig spurninga varðandi heimildirnar? Það verður að teljast ábyrgðarhluti að fjalla um þessi mál á forsendum þrýstihópa en ekki alvöru vísindamanna. Við verðum að byggja vísindaleg rök okkar á sanngjörnum grunni rannsókna og mælinga. Það er merkilegt til þess að vita að ætlast er til þess að loftslagsvísindin hafi alltaf 100% rétt fyrir sér og ef það kemur upp smávægileg villa í gögnunum þá verður til „Glacier-gate“ eða annað þess háttar og vísindamenn eru settir í hóp falsara og svikara (þó svo að vísindamenn hafi sjálfir komið auga á villuna). Aftur á móti þurfa efahyggjumenn aðeins að hafa rétt fyrir sér í 0,1% tilfella (sem jafnvel tengist vísindunum óbeint), til að stuðningsmenn þeirra sjái fyrir sér sannanir þess að loftslagsvísindin séu byggð á fölsunum og blekkingum.
Gott er að að hafa nokkur atriði í huga við skoðun á vísindum:
- Athugun heimilda er mikilvægur þáttur
- Athugum hvað sérfræðingar segja (helst einhverja sem vinna við fræðin)
- Skoðum fullyrðingar og heimildir með gagnrýnni hugsun
- Byggjum rök okkar á sanngjörnum grunni og sanngjörnum efasemdum
- Pössum okkur á rökleysum og fullyrðingum sem ekki standast skoðun
Það er ósk mín að loftslagsumræðan komist á hærra plan í framtíðinni, þar sem við skoðum loftslagsvísindin á málefnalegan hátt og beytum til þess gagnrýnni hugsun og sanngjörnum heimildum byggðum á mælingum og rannsóknum vísindamanna en ekki upphrópunum þeirra sem afneita vísindunum.
Tilvitnanir í textanum af Loftslag.is:
- Climategate
- Sakir bornar af Phil Jones
- Loftslagsvísindin traust
- Sólvirkni og hitastig
- Er jörðin að kólna? – Í tilefni fréttar á Visir.is og Stöð 2
- Mýta Það er að kólna en ekki hlýna
- Mýta Hlýnun jarðar er af völdum geimgeisla
- Hrakningar Lord Monckton – 1. hluti
- Mýtur
- Hvað er vitað um loftslagsbreytingar?
- Tengsl El Nino og langtíma hlýnunar hrakin
- Staðnir að óvönduðum vinnubrögðum
- Vísindin á bak við fræðin
Í greininni að ofan ræðir Sveinn Atli um rökleysur loftslagsumræðunnar.
Hann skrifar réttilega að
“Fjölmiðlafólk, bæði erlendis og hérlendis virðist hafa fallið í þá gryfju að draga umræðuna [um loftslagsbreytingar] á plan afneitunar, sem helst virðist eiga uppruna sinn hjá ýmsum þrýstihópum með aðra hagsmuni en að hafa vísindin að leiðarljósi.” (SAG)
Sveinn vitnar einnig í grein undirritaðs sem fjallar einmitt um þessi mál. Þar kemur m.a. fram að spurningin um trúverðugleika eigi ekki aðeins við um fjölmiðlafólk, heldur megi einnig setja spurningamerki við
“trúverðugleika vísindamanna almennt, sérstaklega þegar miklir hagsmunir einstaklinga, fyrirtækja, þjóða eða jafnvel alls mannkyns eru í húfi.” (KL)
Í þessum flokki má auðveldlega finna ýmsar rannsóknir sem unnar hafa verið fyrir hagsmunaaðlila um skaðleysi reykinga, heilbrigði íslenska bankakerfisins fyrir hrun, o.fl. o.fl.
Sveinn vitnar í grein mína og dregur þá kolröngu ályktun að í henni hafi hinum almenna lesanda verið
“talin trú um að loftslagsvísindin séu byggð á fölsunum og svindli.” (SAG)
Þrátt fyrir að hafa marglesið mína eigin grein þá get ég ekki komið auga á slíka staðhæfingu. Þvert á móti má lesa í umræddri grein, að
“Langstærstur hluti birtra vísindarannsókna er sjálfsamkvæmur og stenst kröfur um endurtakanleika. Á þeim geta óháðir aðilar því byggt frekari athuganir og tilgátur til að auka skilning á ákveðnu viðfangsefni” (KL)
og að
“ólíklegt að gallaðar eða falsaðar niðurstöður geti haldið velli lengi í vísindasamfélaginu þar sem fjöldi óháðra rannsakenda er í flestum tilfellum nægilegur til að tryggja að óendurtakanlegum mælingum verði hafnað fyrr eða síðar.” (KL)
Að öðru leyti en að nota tölvupóstsamskipti vísindamanna við East Anglia háskólann sem inngang að grein sem snerist um heiðarleika og heilbrigð vinnubrögð í vísindarannsóknum almennt, fjallaði umrædd grein að engu leyti um loftslagsmál.
E.t.v. var óheppilegt að nota hið svokallaða “Climategate” mál sem dæmi um _meintan_ ótrúverðugleika _einstakra_ vísindamanna vegna þess mikla tilfinningahita sem virðist ríkja í umræðu um rannsóknir á hlýnun jarðar, orsakir hennar og afleiðingar. Það var á engan hátt ætlun mín að þykjast geta kveðið upp einhvers konar dóm í því máli, enda eru aðrir mun færari til þess.
Sveinn virðist telja að ég hafi skrifað grein mína _eftir_ að niðurstöður rannsóknanefndar breska þingsins í “Climategate” málinu lágu fyrir en hið rétta er að grein mín var send til MBL þann 18/03/2010 en umrædd skýrsla birtist tæpum 2 vikum síðar. Einnig er rétt að taka fram að starfsmenn Morgunblaðsins höfðu engin áhrif á efnisval í greininni heldur var undirritaður beðinn um að skrifa um “vísindaleg málefni” að eigin vali og þótti mér í því sambandi umræða um heiðarleika í vísindarannsóknum almennt þörf og áhugaverð – um það erum við Sveinn Atli væntanlega sammála.
Ég er sammála Sveini í öllum þeim fimm atriðum sem hann tiltekur í lok greinar sinnar sem “gott er að hafa í huga við skoðun á vísindum”. Það er hins vegar ekki hlutverk Sveins að skipta fólki í hóp “vísindamanna” og “efahyggjumanna” nema það mat byggi á sterkari rökstuðningi en í því tilfelli sem hér um ræðir.
Kristján Leósson
Vísindamaður, fjölskyldumaður og áhugamaður um loftslagsmál
Takk fyrir athugasemdina Kristján. Það gleður mig í raun að við erum sammála um megininntakið. Einnig finnst mér ánægjulegt að þér finnist ástæða til að gera athugasemd og útskýra mál þitt.
Ég tel mig þó ekki hafa skipt ákveðnum persónum í hóp “vísindamanna” eða “efahyggjumanna” og þykir leitt ef þér finnst þú vera settur á bás af mér. Hugsanlega má þó leiða rökum að því að þessar 2-3 setningar úr grein þinni, sem ég skildi sem svo (og þeir sem ég bar greinina undir), eigi einhverja rót til efahyggjunnar. Þó svo þetta sé kannski ekki meðvitað hjá þér, þá er að mínu mati auðveldlega hægt að misskilja það í því samhengi sem það var sett fram í grein þinni.
Ég verð að viðurkenna að ef ekki væri fyrir þessar 2-3 setningar, sem hægt er að færa rök fyrir að hafi verið klaufalega orðaðar, þá finnst mér grein þín fróðleg og tek undir margt í henni.
Sæll Sveinn Atli
Ég tek undir með Richard Muller: Slæm vinnubrögð í vísindum eru slæm vinnubrögð í vísindum – jafnvel þótt þau fjalli um loftslagsmál
http://www.youtube.com/watch?v=8BQpciw8suk
Kristján: Hvað er það sérstaklega sem þú telur vera slæm vinnubrögð og hjá hvaða vísindamönnum?
Þetta svar er skrifað sameiginlega af Sveini Atla og Höska Búa ritstjórum loftslag.is
Kristján: Af hverju ætli Muller skrifi ekki ritrýnda grein um hið svokallaða “Divergence problem”, í stað þess að standa á sviði og koma með fullyrðingar um blekkingar og léleg vinnubrögð annarra?
Hann talar um blekkingar, en samkvæmt fjölmörgum óháðum rannsóknum var engum blekkingum beitt. Hvernig tré á afmörkuðum svæðum á norðurslóðum brugðust öðruvísi við hlýnun Jarðar en annars staðar á Jörðinni liggur nokkuð ljóst fyrir, þ.e. hjá þeim sem að lesa greinar um fornloftslag og veðurvitnagögn. Að halda því fram að þarna hafi verið einhverjar blekkingar er nánast það sama og að segja að þú hafir ekki lesið þig til um málið. Nú rúmum áratug eftir að þessi gröf birtust í fagtímaritum með upplýsingum um óvissu, takmörkunum og umræðu um niðurstöðuna, þá reyna menn að mjólka hakkaðan tölvupóst sem tekinn hefur verið úr samhengi.
Það er samt merkilegt hvernig “efasemdamenn” einblína á þessi gögn sérstaklega. Ýmsar umfjallanir eru til hér á loftslag.is sem styðja við niðurstöðuna sem Muller virðist vera að gagnrýna – flest byggt á mun nýrri og ítarlegri rannsóknum (sjá t.d. færsluna Hokkíkylfa eða hokkídeild?)
Enn eru menn samt að draga fram þessi gögn og Climategate-málið, eftir rúmt ár þar sem rætt hefur verið um hneykslið sem ekki varð. Það er orðið nokkuð ljóst að flestar fullyrðingar sem komu upp meðal “efasemdamanna” varðandi það sem stendur í þessum tölvupóstum eru bara stormur í vatnsglasi, og eiga sér ekki miklar stoðir í raunveruleikanum og oft rangtúlkanir á því sem fram kemur. Það er því ekkert nýtt í þessum fyrirlestri Mullers (sjá t.d. eftirfarandi tengla – Tag: Climategate og Climategate – Nú ár er liðið…skandallinn sem ekki varð).
Eins og sjá má í athugasemdum hér fyrir ofan þá varst þú sammála okkur hér ofar og nánast móðgaður að við skyldum gefa í skyn að þú hafir verið að halda fram einhverjum blekkingum hjá loftslagsvísindammönnum – geturðu útskýrt af hverju þú breytir nú um skoðun, ef þú varst sammála okkur hér fyrir tæpu ári síðan?
Það er spurning hvort að ekki sé mál að rifja upp punktana fimm úr færslunni hér að ofan því Muller fer víða um í fullyrðingum sínum og merkilegt að þér þyki nálgun hans réttlætanleg.
En að punktunum fimm:
Gott er að að hafa nokkur atriði í huga við skoðun á vísindum:
* Athugun heimilda er mikilvægur þáttur
* Athugum hvað sérfræðingar segja (helst einhverja sem vinna við fræðin)
* Skoðum fullyrðingar og heimildir með gagnrýnni hugsun
* Byggjum rök okkar á sanngjörnum grunni og sanngjörnum efasemdum
* Pössum okkur á rökleysum og fullyrðingum sem ekki standast skoðun
Kæra ritstjórn
Takk fyrir þetta skilmerkilega svar. Eins og ég nefndi í fyrri færslu þá hefur aldrei verið ætlun mín að gefa í skyn að loftslagsvísindamenn *almennt* séu að beita einhverjum blekkingum til að styðja við kenningar um hlýnun jarðar – heldur ekki með þessari vísun í Richard Muller – og þar af leiðandi hef ég ekki skipt um neina skoðun í þessu máli.
Vinnubrögðin sem hér um ræðir hafa þegar verið rædd í þaula í vísindasamfélaginu, um þau hafa verið skrifaðar óteljandi skýrslur, fréttir og blogfærslur, og auðvitað koma þar mörg sjónarmið fram, m.a. þau sem þið vísið í. Þetta er ekki spurning um að skrifa nýja “ritrýnda grein” eins og þið lýsið eftir heldur snýst málið um umfjöllun um siðfræði vísinda almennt og framsetningu á rannsóknaniðurstöðum. Áhugavert er t.d. að lesa eftirfarandi texta frá Jonathan Jones í Oxford:
…most scientists are reluctant to speak out on topics which are not their field. We tend to trust our colleagues, perhaps unreasonably so, and are also well aware that most scientific questions are considerably more complex than outsiders think, and that it is entirely possible that we have missed some subtle but critical point.
However, “hide the decline” is an entirely different matter. This is not a complicated technical matter on which reasonable people can disagree: it is a straightforward and blatant breach of the fundamental principles of honesty and self-criticism that lie at the heart of all true science.
The significance of the divergence problem is immediately obvious, and seeking to hide it is quite simply wrong. The recent public statements by supposed leaders of UK science, declaring that hiding the decline is standard scientific practice are on a par with declarations that black is white and up is down. I don’t know who they think they are speaking for, but they certainly aren’t speaking for me.
K
p.s. takk fyrir gott framtak með þessari síðu!
Takk fyrir athugasemdina Kristján, það er gott að koma með ítarlegri athugasemdir til útskýringar, það gerir okkur auðveldara að svara – takk fyrir það. Við gerðum ekki ráð fyrir að þú værir að tala um loftslagsvísindin almennt, enda teljum við okkur hafa svarað gagnrýni Mullers (þinni?) á málefnalegan hátt.
Kristján, þú virðist ekki vera samkvæmur sjálfum þér í málflutningi þínum. Það er í það minnsta undarlegt að vísa í myndband og segjast taka undir það sem þar kemur fram, sem hljóta að vera um hinar meintu blekkingar vísindamanna sem Muller fjallar um og svo gera lítið úr því þegar við svörum þessum fullyrðingum Muller. Annars átttum við erfitt með að skilja fyrri athugasemdina hjá þér í gær, þar sem virðist vera rætt um slæm vinnubrögð í vísindum og tekið dæmi um rannsóknir Michael Mann… Finnst þér að rannsóknir hans, sem hafa verið rækilega studdar seinni rannsóknum sem sýna fram á svipaða niðurstöðu, eitthvað slæmar eða telurðu að Mann og félagar hafi beitt blekkingum eins og Muller telur víst? Við eigum allavega erfitt með að finna áreiðanlegar heimildir fyrir þessum fullyrðingum og heimildir eru jú nokkuð sem eru mikilvægar í umræðu um vísindi.
En að okkar mati var aðal punkturinn í þinni fyrstu athugasemd að taka undir með Muller og teljum við að fullyrðingar hans gangi ekki upp. Kannski spurning um hvort það séu ekki slæm vinnubrögð hjá honum að fullyrða um blekkingar annarra vísindamanna á þann hátt sem hann gerir þarna. En ef þú getur bent á eitthvað af þeim fjölda skýrslna varðandi slæm vinnubrögð Michael Mann og félaga þá gæti verið fróðlegt að skoða það á málefnalegan hátt (gott væri ef vísað væri í skýrslur eða umræður úr vísindasamfélaginu, en t.d. ekki af bloggsíðum). Í skýrslu um málið frá National Research Council frá 2006, kemur m.a. fram:
Einnig kemur eftirfarandi fram:
Sjá einnig umfjöllun um þetta á RealClimate.org.
Það er alltaf fróðlegt að taka þátt í málefnalegri umræðu og hvetjum við þig og aðra til að taka þátt í henni, en það er þó betra að hafa nánari útskýringar á því hvers vegna eitthvað er slæmt, í stað þess að vísa í fullyrðingar eins manns, sem virðist vera fastur í Climategate-málinu og staðhæfingum þeim sem því máli fylgja, eins óvísindalegar og margar þær fullyrðinga eru. Ef það er til nóg af heimildum, skýrslum og umræðu um þessar rannsóknir Mann og félaga í vísindasamfélaginu, þá væri fróðlegt að sjá það, við bendum m.a. á skýrslu National Research Council, frá 2006 hér að ofan, sem gott dæmi um vísindalega umræðu um rannsóknir Mann og félaga.
Eitt sem okkur þykir mjög undarlegt hjá þér Kristján, er að það virðist vera sem þú hafir vitnað í athugasemd Jonathan Jones sem á rót sína í athugasemdakerfi bloggsíðunnar bishophill.squarespace.com sem okkur þykir merkileg staðreynd – Finnst þér, Kristján, það sjálfum góð heimild í umræðu um vísindi almennt? sjá athugasemdina hér (Feb 23, 2011 at 10:29 PM | Jonathan Jones). Þessi ummæli Jones hafa m.a. verið tekin upp á síðunni WUWT, sem verður seint kölluð góð heimild í umræðunni um loftslagsvísindi að okkar mati. Okkur þykir það undarlegt að nota umræður í athugasemdakerfi bloggsíðna sem einhverja heimild varðandi þessi mál, enda virðist okkur þetta einungis vera skoðun viðkomandi, og erfitt að gera sér grein fyrir hvað liggur að baki þessari persónulegu skoðun viðkomandi.
Takk fyrir að lesa síðuna og fyrir hrósið, við reynum að fylgjast vel með sem flestum flötum loftslagsumræðunnar, m.a. þykjumst við þekkja ágætlega til umræðu um meintar blekkingar Mann og félaga og það lítur ekki út fyrir að það sé mikill fótur fyrir þeim staðhæfingum að okkar mati, en það gæti verið fróðlegt að sjá eitthvað sem er stutt meiri gögnum en fullyrðingar Muller eru eða tilvitnanir í athugasemdakerfi bloggsíðna sem WUWT tekur þátt í að dreifa áfram.
Við erum til í að fá gagnstæðar skoðanir um einstök efni settar fram á málefnalegan hátt, takk fyrir það Kristján. Við erum væntanlega sammála um aðalniðurstöður loftslagsvísinda, um að aukin gróðurhúsaáhrif hafi áhrif á hitastig, sama hvað einhverjir hafa að segja um einstakar rannsóknir einstakra vísindamanna?