Loftslag.is

Category: Blogg

Blogg ritstjórnar, gestapistlar og fleira

  • Stop Funding Trade Wars, Start Investing in Climate Action

    Stop Funding Trade Wars, Start Investing in Climate Action

    When Trade Walls Cost More than Saving the Planet

    In 2025, the global economy is feeling the shockwaves of one of its most powerful players, the United States, ramping up tariffs on a wide range of imports. These protectionist measures are pitched as defending domestic industry, creating jobs, and reducing strategic dependency. But when you look at the numbers, a stark irony emerges: the world is now losing more every year to these tariffs than it is currently spending to fight climate change.

    The Global Price Tag of Tariffs

    Economists estimate that the new US tariffs have already cut world GDP by 0.4–0.5% annually — the equivalent of hundreds of billions, and potentially over a trillion dollars, in lost global output every year.

    The pain is uneven:

    • Canada has seen its economy shrink by more than 2% in some retaliation scenarios.
    • China and the US themselves are experiencing significant, sustained slowdowns.
    • Global trade volumes have contracted sharply, with certain industries seeing import and export declines of 12–31%.

    For the average US household, these tariffs translate into $2,100–2,400 in lost real income annually — mostly because of higher consumer prices and knock-on effects through the supply chain.

    One key driver of the global hit is that tariffs disrupt complex cross-border production systems, forcing companies to reroute supply chains, raise prices, or cut back output altogether. The result is a less efficient global economy — with lower productivity, higher costs, and weaker growth.

    Spending to Fight Climate Change: Still Small

    Against this backdrop, spending on climate mitigation and adaptation, the world’s insurance policy against runaway climate damage, looks modest.

    • Wealthy countries have pledged around 0.2–0.3% of GDP annually to climate action, mostly via international commitments and domestic programs.
    • Even including leading developing countries’ investments, total global climate-related spending rarely approaches 1% of GDP today.
    • The annual climate-finance target of $100 billion for developing countries is less than a tenth of the GDP hit from today’s tariffs.

    In pure budgetary terms, the tariff-induced cost to the global economy outweighs current spending to tackle the climate crisis.

    The Irony of Political Narratives

    For decades, one of the core arguments from political actors, particularly on the right, against aggressive climate policy has been that “it’s simply too expensive” and will harm growth.

    Yet, current US tariffs, touted for national economic advantage, are extracting a larger immediate toll from the world economy than our annual collective investment in a livable climate.

    The contradiction is striking:

    • Climate action spending: under 1% of GDP now, despite evidence it would avert damages worth 15–37% of global GDP by late century.
    • Tariff losses: already near 0.5% of GDP per year, with no long‑term economic benefit and potential lasting harm to innovation and competitiveness, particularly in green technology supply chains.

    Why This Matters for Climate Progress

    The intersection between trade policy and climate policy is not just about opportunity costs. Tariffs can directly slow climate progress by:

    • Increasing costs for renewable energy components (e.g., solar panels, EV batteries).
    • Delaying the deployment of clean technology because of disrupted supply chains.
    • Encouraging production shifts to countries with higher carbon intensity, negating local environmental gains.

    In effect, tariffs can be a double drain, hurting today’s economy and undermining tomorrow’s climate security.

    The Big Picture

    If the political will exists to absorb and justify GDP losses from tariffs, the same economic capacity should exist to scale up climate investments dramatically. The reality is that we are already “paying” in economic terms, but for policies with far less long-term return than serious climate action would bring.

    Key Takeaway

    Right now, the world is spending more, in lost economic potential, on trade conflict than it invests in ensuring its future climate stability. If these resources, political will, and tolerance for short-term economic sacrifice were redirected toward decarbonization, adaptation, and climate resilience, the return on investment would be both economically and environmentally transformative.

    Sources

    1. State of U.S. Tariffs: August 7, 2025 — Yale Budget Lab
      Analyzes real GDP and labor market effects of all US tariffs enacted in 2025, estimating persistent GDP losses and changes in employment, and tariff revenue impacts.
      https://budgetlab.yale.edu/research/state-us-tariffs-august-7-2025
    2. Where We Stand: The Fiscal, Economic and Distributional Effects of All US Tariffs Enacted 2025 — Yale Budget Lab
      Detailed modeling of short- and long-run effects on US GDP, price levels, and consumer losses, with global spillovers.
      https://budgetlab.yale.edu/research/where-we-stand-fiscal-economic-and-distributional-effects-all-us-tariffs-enacted-2025-through-april
    3. The Economic Effects of President Trump’s Tariffs — Penn Wharton Budget Model
      Projects long-run GDP and wage losses, tariff revenue projections, and compares tariffs’ economic impact to corporate tax changes.
      https://budgetmodel.wharton.upenn.edu/issues/2025/4/10/economic-effects-of-president-trumps-tariffs
    4. The Macroeconomic Effect of US Tariff Hikes — European Commission Economic Forecast (Spring 2025)
      Forecasts the negative impact of US tariffs on the US economy, highlighting GDP contraction and weaker demand.
      https://economy-finance.ec.europa.eu/economic-forecast-and-surveys/economic-forecasts/spring-2025-economic-forecast-moderate-growth-amid-global-economic-uncertainty/macroeconomic-effect-us-tariff-hikes_en
    5. The Global Economic Effects of Trump’s 2025 Tariffs — Peterson Institute for International Economics
      Examines sector-specific impacts on agriculture and manufacturing along with employment effects and price changes from tariffs.
      https://www.piie.com/publications/working-papers/2025/global-economic-effects-trumps-2025-tariffs
    6. BBC News: What tariffs has Trump announced and why? — Overview of tariff announcements and their economic implications.
      https://www.bbc.com/news/articles/cn93e12rypgo
  • Rúllustiginn uppfærður

    Rúllustiginn uppfærður

    Eitt af áhrifaríkustu línuritunum sem loftslagssíðan Skeptical Science hefur gert er kallað rúllustiginn (e. escalator). Rúllustiginn sýnir breytileika frávika á hnattrænu hitastigi og sýnir hvernig afneitunarsinnar sérvelja stutt tímabil í sinni viðleitni til að líta fram hjá hnattrænni hlýnun. Hins vegar er það nokkuð ljóst að þó alltaf megi búast við skammtíma breytileika í hitastigi, þá heldur hnattræn hlýnun af mannavöldum áfram þegar langtíma leitnin er skoðuð.

    Reglulega koma fram háværar raddir sem segja að hlýnunin sé hætt, oft í kjölfar óvenju heitra ára (líkt og 1998, en þá var El Nino óvenjulega sterkur), en þá er líkt og hlýnunin hætti tímabundið í nokkur ár. Það kemur svo að því að hlýnunin heldur ótrauð áfram eins og kenningin um hnattræna hlýnun af mannavöldum segir að muni gerast.

    Nú er búið að uppfæra þetta snilldar línurit út árið 2022, eins og sést hér að neðan. 

    Rúllustiginn uppfærður
    Gögnin sem notuð eru í þessu línuriti kemur frá Berkely Earth og sýnir frávik frá meðalhita 1850-1900.

    Heimildir:

    The escalator rises again
    Berkeley Earth.
    Escalator 2022

    Tengt efni á loftslag.is

    Loftslagsafneitun með hjálp línurita, fyrri hluti.
    Fimm einkenni loftslagsafneitunar
    Hjólastóllinn – ný heildarmynd
    Eru vísindamenn ekki sammála?

  • Loftslagsútsaumur alþingismannsins

    Loftslagsútsaumur alþingismannsins

    Andrés Ingi Jónsson alþingismaður birti nýlega á Twitter síðunni sinni mynd af útsaumi sem hann gerði. Útsaumurinn vakti athygli loftslag.is og báðum við hann um að senda okkur myndina og útskýra hugmyndina. Hér má sjá útsauminn.

    Mynd: Andrés Ingi Jónsson, útsaumur af árlegu fráviki meðalhita Jarðar síðustu 140 árin

    Aðspurður þá sagðist hann hafa langað til að föndra eitthvað í páskafríinu og datt honum þá í hug að sauma út þetta frábæra súlurit frá NOAA, sem sem sýnir árleg frávik frá meðalhita Jarðar síðustu 140 árin. Enda er þetta ótrúlega skýr framsetning á áhrifum loftslagsbreytinga af mannavöldum. Svo fannst honum handavinnan enn skemmtilegri en hann bjóst við og sagan sem súlurnar sýna svo spennandi að hann kláraði stykkið löngu fyrir páska! Hann þarf því að finna sér eitthvað annað til að dunda sér við yfir páskana.

    Okkur á loftslag.is finnst þetta mjög áhugavert og værum alveg til í að heyra ef fleiri frambjóðendur fyrir næstu alþingiskosningar vilja deila með okkur einhverjum hugleiðingum, listaverkum eða hverju öðru því sem tengist loftslagsmálunum, það gæti verið gaman að því.

    Færsla Andrésar Inga á Twitter.

  • Eldgos og losun gróðurhúsalofttegunda

    Eldgos og losun gróðurhúsalofttegunda

    Nú er staðan sú á Íslandi að eldgos gæti hafist hvenær sem er á Reykjanesi (er jafnvel byrjað, ef af verður, þegar þú lest þetta lesandi góður). Af því tilefni er rétt að rifja upp ýmislegt varðandi eldgos og losun gróðurhúsalofttegunda almennt. Við höfum skrifað sitthvað um þetta hér á loftslag.is í gegnum tíðina þannig að þetta verður létt upprifjun á því efni.

    Við höfum áður fjallað um áhrif eldgosa á loftslagbreytingar til forna, en þar segir meðal annars:

    ,,Stór eldgos geta valdið snöggum breytingum í stuttan tíma og þá til kólnunar (ár eða nokkur ár), t.d. eldgosið í Mount Pinatubo árið 1991 sem lækkaði hitastig jarðar tímabundið um sirka 0,4°C . Þau tímabil í jarðsögunni þar sem eldvirkni hefur verið mun meiri en nú, hafa þó getað valdið töluverðri kólnun þann tíma. Þess lags eldvirkni verður þó einungis nokkrum sinnum á hverjum hundrað milljón árum og veldur gríðarlegum loftslagsbreytingum í milljónir ára með tilheyrandi útdauða lífvera. Eldfjöll gefa frá sér CO2 í nokkuð miklu magni en það er þó einungis 1/130 af því sem menn losa á ári eins og staðan er í dag.“

    Það er því ljóst að losun eldfjalla í meðalári er miklu minni en sú losun sem er af mannavöldum á ári hverju, þó vissulega geti einstök eldgos verið mjög öflug. Það er fátt sem bendir til að hugsanlegt eldgos á Reykjanesi verði stórt í samanburði við önnur gos og ekki ætti að verða gosstrókur að ráði, þó það segi ekki beint til um magn koldíoxíðs sem kemur frá gosinu. Að meðaltali þá ná gos ekki að valda ójafnvægi í styrk gróðurhúsalofttegunda í andrúmsloftinu frá ári til árs, enda losun af völdum eldgosa smávægilegur í samanburði við manngerða losun eins og áður segir. Stærri gos, eins og t.d. Pinatubo 1991, geta þó valdið skammtíma kólnun sem gengur svo til baka á 2-3 árum.

    Oft er það þrennt sem nefnt er sem ráðandi um áhrif eldvirkni á loftslag til skemmri tíma:

    • Eðli eldgossins. Því öflugra eldgos og því meiri sprengivirkni sem er því meiri kólnun. Það er þá sérstaklega ef það er ísúr eða súr gosefni sem hafa mest áhrif – en þá getur sprengivirknin valdið því að hin fínu gosefni nái hærra upp í lofthjúpinn og þá frekar upp í heiðhvolfið, en þar hafa þau langmest áhrif.
    • Framleiðsla brennisteinsdíoxíðs: Magn þess skiptir miklu máli til kólnunar, en áhrif til kólnunar er mest vegna endurkasts sólarljóss af völdum þess.
    • Staðsetning: Eldgos á hærri breiddargráðum dreifa öskunni og brennisteinsdíoxíðinu ekki eins vel og eldgos staðsett á lægri breiddargráðum. Því þarf gosið að verða því meira til að það hafi áhrif. Við miðbauginn þá dreifast þessi gosefni um um mun stærra svæði vegna háloftavinda til suðurs og norðurs og því meiri endurgeislun sólarljóss.

    Svo eru auðvitað mörg önnur efni í gosstróknum sem geta valdið staðbundnum áhrifum og verið hættuleg fólki og húsdýrum, en það er svo önnur saga.

    Samanburður við aðra þætti loftslags

    En getur minnkandi eldvirkni að einhverju leiti verið völd að þeirri hnattrænu hlýnun sem verið hefur undanfarna öld og áratugi?

    Eins og komið hefur fram, þá getur mikil eldvirkni í langan tíma, haft viðvarandi kólnun í för með sér og því réttmætt að velta þeim fleti upp. Ef skoðaðar eru rannsóknir þar sem metnir eru helstu áhrifaþættir hinnar hnattrænu hlýnunar, þá kemur í ljós að breyting í eldvirkni skýrir alls ekki þá hitaukningu sem orðið hefur síðastliðna öld.

    Mynd: Prósentuhluti áhrifaþátta á hnattræna hlýnun síðastliðin 100-150 ár, samkvæmt Tett o.fl. 2000 (T00, dökk blár), Meehl o.fl. 2004 (M04, rauður), Stone o.fl. 2007 (S07, grænn), Lean og Rind 2008 (LR08, fjólublár), Stott o.fl. 2010 (S10, grár), Huber og Knutti 2011 (HK11, ljósblár) og svo Gillett o.fl. 2012 (G12, appelsínugulur).

    Hlýnun jarðar undanfarna öld er hvorki hægt að tengja við minnkandi eldvirkni, né aukningu á CO2 af völdum eldvirkni. Mannlegi þátturinn er ríkjandi og þá sérstaklega losun manna á CO2 út í andrúmsloftið við bruna jarðefnaeldsneytis. Það er þó ljóst að eldvirkni hefur áhrif á loftslag og geta mikil eldgos með mikilli eldvirkni kælt jörðina tímabundið – hvort slíkt eldgos kemur í dag eða eftir 50 eða 500 ár er óljóst, en yfirgnæfandi líkur eru þá á því að sú kólnun verði skammvinn.

    Tengt efni á loftslag.is

  • Máttur Golfstraumsins og afleiðingar veikingar hans

    Máttur Golfstraumsins og afleiðingar veikingar hans

    Í þessum fróðlega fyrirlestri frá Earth101 talar Stefan Rahmstorf um mögulegar afleiðingar þess að Golfstraumurinn hægi á sér. Stefan færir rök fyrir því að veiking Golfstraumsins sé jafnvel hafin nú þegar. Stefan kom til landsins árið 2016 og hélt fyrirlesturinn á vegum Earth101. Á vef Earth101 má einnig finna marga aðra athyglisverða fyrirlestra sem fjalla um loftslagsmál, m.a. frá helstu sérfræðingum heims.

    Af vefsíðu Earth101:
    “Stefan Rahmstorf er haffræðingur og loftslagsfræðingur. Frá árinu 2000 hefur hann verið prófessor í hafeðlisfræði við háskólann í Potsdam og hann er einnig deildarformaður loftslagsrannsóknarstofnunarinnar í Potsdam. Hann var einn af aðalhöfundum Fjórðu yfirlitsskýrslu IPCC og er meðlimur í Bandaríska jarðeðlisfræðifélaginu (AGU). Hann er einn stofnenda RealClimate bloggsins og var nefndur sem einn af tíu fremstu loftslagsvísindamönnum heims í Financial Times árið 2009.”

    Tengt efni á loftslag.is

  • Hið nýja loftslagsstríð

    Hið nýja loftslagsstríð

    Út er komin ný bók eftir loftslagsvísindamanninn Micheal Mann, sem heitir The New Climate War. Það gæti útlagst sem Hið nýja loftslagsstríð. Þessi bók var auðvitað strax útgefin sem hljóðbók og stafræn bók, til að minnka kolefnisfótspor við lestur hennar (eða hlustun), fyrir þau sem vilja. Sá sem þetta skrifar hlustaði á bókina af athygli og ætlar að lesa eða hlusta á hana aftur síðar.

    the new climate war
    Micheal Mann, höfundur The New Climate War

    Í þessari bók rekur Micheal Mann hvernig orystuplan olíuiðnaðarins hefur þróast í gegnum tíðina, fyrst undir áhrifum t.d. tóbaksiðnaðarins og þeirra aðferða, sem fólst meðal annars í því að draga úr trúnaði almennings við niðurstöður vísindamanna. Hann fer einnig yfir hvernig planið hefur breyst úr því að hreinlega afneita loftslagsbreytingum og yfir í að blekkja, afvegaleiða og tefja umræðuna (e. deception, distraction and delay).

    Mann hefur staðið vaktina í nokkra áratugi og hefur fengið að finna fyrir aðferðum talsmanna olíuiðnararins, en lengi vel var gert mikið úr því að draga í efa vísindaleg heilindi hans. Eftir að hann birti hið þekkta línurit hokkíkylfuna (e. hockey stick) varð hann sjálfkrafa skotmark þeirra sem afneituðu loftslagsbreytingum, enda varla hægt að fá skýrari mynd af þeim loftslagsbreytingum sem eru í gangi af mannavöldum.

    Hokkístafurinn hinn nýji (Mann og fleiri 2008). Hann sýnir hitastig síðustu 1800 ár. Rauða línan sínar beinar mælingar en ýmsar óbeinar mælingar (proxý) í ýmsum litum.

    Þessi öfl, sem áður stóðu fyrir hreinni afneitun sem fólst í því að halda því fram að það væru engar loftslagsbreytingar í gangi (þvert á niðurstöður vísindamanna) eða að þessar loftslagsbreytingar væru ekki af mannavöldum (þvert á niðurstöður vísindamanna) eru nú meira í að telja fólki trú um að það sé orðið of seint eða of dýrt að gera nokkuð. Einnig eru notaðar aðferðir eins og að etja þá sem vilja draga úr loftslagsbreytingum upp á móti hvorum öðrum (t.d. með því að fólk rífist endalaust um hvað mengi mest og hvaða lausn sé best) eða að best sé kannski að bíða bara og sjá, betri og ódýrari lausnir verði til í framtíðinni og að efnahagslífið geti ekki tekist á við að minnka losun jarðefnaeldsneytis.

    Það er ekki hægt að segja nákvæmlega frá því í nokkrum setningum hvað sagt er í bókinni, en eitt af því sem kemur skýrt fram í bókinni er að olíuiðnaðurinn, eins og annar mengandi iðnaður, hefur varpað ábyrgðinni yfir á hendur einstaklinga að leysa vandamálið í stað þess að ábyrgðin sé þar sem vandamálið er, losun jarðefnaeldsneytis. Áhugavert er að heyra hvernig hægt er að tengja saman öfl sem hafa engan áhuga á slíkum lausnum og hvernig það tengist bandarískum stjórnmálum, rússneskum og yfir í miðausturlöndin.

    Micheal Mann lætur jafnvel þá sem ættu í raun að vera samherjar hans heyra það, líkt og þá sem telja að ástandið sé orðið það slæmt að ekki sé hægt að afstýra hörmungum – þær raddir séu akkúrat það sem þeir vilja heyra, þeir sem eru í því að blekkja, afvegaleiða og tefja umræðuna í stað þess að takast á við losun jarðefnaeldsneytis. Það á einnig við um þá sem vilja leysa vandamálið með jarðverkfræðilegum lausnum (e. geoengineering). Í raun væri langbesta lausnin sú að þrýsta á löggjöf sem myndi keyra orkunotkun frá jarðefnaeldsneyti yfir í endurnýjanlega orkugjafa.

    Bókin vekur mann til umhugsunar og styðst við góð rök, sem byggð eru á innsæi vísindamanns sem fylgst hefur með umræðunni og séð hana breytast á undanförnum áratugum.

    Bókina má finna til dæmis á Amazon, sjá The New Climate War

    Tengt efni á loftslag.is

  • Loftslagsmýtur græningjans

    Loftslagsmýtur græningjans

    Þó loftslagsmýtur séu á undanhaldi, þá geta þær birst á ýmsa vegu og jafnvel hjá því fólki sem vill raunverulega draga úr losun CO2 út í andrúmsloftið. Það er einmitt oft erfitt að gera sér grein fyrir hvað er satt og rétt í þessum efnum og því mjög hressandi að horfa á myndband þar sem loftslagsvísindamaðurinn Dr Adam Levy fer yfir nokkrar algengar loftslagsmýtur sem þvælast stundum fyrir í umræðunni.

  • Hlýjasti nóvember í sögu mælinga

    Hlýjasti nóvember í sögu mælinga

    Samkvæmt gögnum NASA GISS þá var s.l. nóvember sá hlýjasti í sögu mælinga. Nóvember mældist 1,13°C yfir viðmiðunarárin, 1951-1980. Ef hitafrávikið fyrir desember verður um 0,7°C eða hærra (samkvæmt lauslegum útreikningum okkar á loftslag.is) þá fellur hitametið fyrir árið, en hitametið er frá 2016 og var hitafrávikið fyrir árið þá 1,01°C. Síðast þegar hitafrávikið fyrir desember fór undir 0,7°C var árið 2013 þegar það var 0,69°C.

    Það bendir því ýmislegt til að hitafrávik ársins 2020 verði með allra hæsta móti og jafnvel gæti það mælst hlýjasta ár frá upphafi mælinga. Yfirleitt eru hitamet slegin þegar El Nino ástand er í Kyrrahafinu, en það er ekki svo núna, þannig að það yrðu tiltölulega óvænt tíðindi að hitamet fyrir árið sé slegið þegar ekki er El Nino.

    Samkvæmt gögnum NOAA þá er árið í járnum og gæti endað á hvorn vegin sem er, sjá mynd.

    Heimildir:

    NASA – https://data.giss.nasa.gov/gistemp/tabledata_v4/GLB.Ts+dSST.txt
    NOAA – https://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/202011

    Tengt efni á loftslag.is:

  • Með aðgerðum þá má halda aftur af sjávarstöðubreytingum

    Með aðgerðum þá má halda aftur af sjávarstöðubreytingum

    Í þessu myndbandi þá ræða nokkrir vísindamenn um bráðnun jökulhvelsins á Suðurskautinu. Með því að takmarka hækkun hitastigs þá má hugsanlega halda aftur af sjávarstöðubreytingum, eða hvað? Fróðlegt myndband þar sem nokkrir vísindamenn velta fyrir sér sviðsmyndum framtíðarinnar varðandi sjávarstöðubreytingar og tengingu við bráðnun á jökla á Suðurskautinu.

    Þetta myndband er úr smiðju Peter Sinclair sem hefur gert myndbönd undir heitinu Greenman3610 á YouTube og hefur oft verið vísað í þau hér á Loftslag.is.

    Tengt efni á loftslag.is

  • Giant leap of courage

    Giant leap of courage

    50 years ago humans made it to the moon and back. This was a historical project fueled by enthusiasm, courage, willingness, science and other good human trades. It influenced people of many generations all over the world to see that humans are capable of making historical achievements over short period of time. Of course it wasn’t an easy task, as JFK said in his Moon speech, “We choose to go to the moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard, because that goal will serve to organize and measure the best of our energies and skills, because that challenge is one that we are willing to accept, one we are unwilling to postpone, and one which we intend to win”. This decision made it possible to send humans to the moon and back within a decade and it was a historical decision of courage.

    One small step

    Today we have an even bigger challenge, which is a challenge for humanity to endure the climate crisis and we have to make a decision to fight back and have the willingness to be on the winning team once more. We are not going to make this decision because it’s easy, but because it’s necessary for human kind and because the goal will serve the best of humanity and because that goal will serve to organize and measure the best of our human trades. It’s a challenge that we humans need to be willing to accept, a challenge that we are not going to postpone, and one which we intend to win. It’s a challenge and we have to make a decision to face the challenge.

    This decision would be one small step for humanity, one giant leap of courage for humankind. So let’s do it, let’s make the decision and show our willingness to save ourselves by making the right choice, it’s the only way towards more certain and sustainable future for humankind.