Endurbirting
Það er eftirtektarvert að fylgjast með því hvernig rökfærslur þeirra sem kenna sjálfa sig við “efasemdir”, varðandi hlýnun jarðar af mannavöldum, breyta endalaust andmælunum og rökfærslum sínum. Ein afleiðing þess, er að þeir komast oft í mótsögn við sjálfa sig. Einn daginn er röksemdarfærslan sú að núverandi hlýnun sé vegna sólarinnar, næst að hlýnun sé vegna “náttúrulegra sveiflna”, þar næst að plánetan sé að kólna og daginn eftir koma svo kannski rök um að það sé svo mikil óvissa í hitastigsmælingum að við vitum hvort sem er ekki hvert hnattrænt hitastig er. Þetta er ein af ástæðunum fyrir því mikla magni af mýtum sem hægt er að finna t.d. hér á loftslag.is.
Það ætti að vera nokkuð augljóst að rökfærslur “efasemdamanna” eins og þær koma fram hér að ofan eru í mótsögn hvorar við aðrar, en samt eru þau oft sett fram af sömu aðilum. Sem dæmi má nefna alþekktan “efasemdarmann” að nafni Fred Singer sem færði fyrir því rök árið 2003 að plánetan væri ekki að hlýna, en það kom þó ekki í veg fyrir að hann færði rök fyrir því, í bók sem hann gaf út árið 2007, að plánetan væri að hlýna vegna náttúrulegrar sveiflu sem tekur 1.500 ár. Það er ekki hægt að hafa þetta á báða vegu!
Það virðist vera merki um styrk kenningarinnar, um hækkun hitastigs af völdum losunar manna á CO2, að “efasemdamennirnir” geta ekki komið sér saman (ekki einu sinni innra með sjálfum sér persónulega) hver andmælin eiga að vera. Ef það væri raunverulegur veikleiki í kenningunni, þá ættu “efasemdamenn” að geta bent á þann veikleika og komið með mótsagnarlaus rök. Þeir virðast frekar ætla að notast við núverandi aðferðafræði sína, sem er að fleygja öllu mögulegu fram sem rökum, í óljósri von um að eitthvað af þeim haldi vatni. Það myndi auðvelda verulega allar umræður við “efasemdarmenn” ef þeir myndu ákveða hver andmæli sín varðandi kenninguna væru, í stað núverandi ástands þar sem rökfærsla dagsins virðist ráða för, alveg óháð því hver rök gærdagsins voru og hugsanlegra mótsagna í rökfærslunum.
Svo annað dæmi sé tekið, þá er ekki hægt að færa rök fyrir því hvoru tveggja, að sólin valdi hnattrænni hlýnun og að jafnvægissvörun loftslags sé lág. Útgeislun sólar hefur aukist um aðeins u.þ.b. 0,1% á síðastliðinni öld (og svo minnkað eitthvað á síðustu áratugum aftur) og aðeins er hægt að útskýra miklar hitastigsbreytingar vegna hennar ef jafnvægissörun loftslags er ekki lág, því jafnvægisvörunin er einskonar margföldunarstuðull, ef svo má að orði komast. Þannig að eina aðferðin sem gengur upp ef einhver vill halda því fram að áhrif sólarinnar séu mikil er sú að jafnvægissvörunin sé há. Það er einfaldlega ekki hægt að halda hvorutveggja fram! Ef jafnvægissvörun loftslags er lág, á það ekki aðeins við varðandi gróðurhúsalofttegundir, heldur væri hún líka lág varðandi útgeislun sólar, varðandi breytingar á sporbaug jarðar, varðandi áhrif eldgosa o.s.frv. Ef jafnvægissvörunin er lág, þá gæti sólin ekki hafa valdið meira en u.þ.b. 0,1°C af þeirri 0,8°C hitastigsbreytingu sem orðið hefur frá byrjun síðustu aldar. Að sama skapi þá eru rökin um lága jafnvægissvörun í mótsögn við þau rök að loftslag hafi breyst mikið áður, sjá t.d. mýtu um miðaldahlýnunina. Sem sagt, ef jafnvægissvörun loftslags er of lág, þá hefði það komið í veg fyrir meiri háttar loftslagsbreytingar alveg sama hver orsakavaldurinn er talinn vera, hvort sem það er af mannavöldum, vegna sólarinnar eða vegna annarra náttúrulegra þátta.
Ef “efasemdamenn” vilja eða ætla að færa rök fyrir því að hlýnunin sé af völdum náttúrulegra sveiflna, þá væri gott ráð fyrir þá að finna hvaða náttúrulegi þáttur á að vera orsakavaldur og rannsaka þar á eftir málið gaumgæfilega. Þeir þurfa einnig að vera alveg vissir um að það sé vísindalegur grunnur fyrir rökfærslunni. Til dæmis, þá er ekki hægt að færa rök fyrir því að hlýnunin sé vegna 1.500 ára náttúrulegrar sveiflu hitastigs, þegar plánetan var ekki að hlýna fyrir 1.500 árum síðan! Það er því einnig mikilvægt, að komast ekki í mótsögn við eigin rök með því að fullyrða síðan að plánetan sé ekki að hlýna daginn eftir. Þess konar hringavitleysur er algengar á bloggsíðu Anthony Watts (sem einhverjir lesendur þekkja væntanlega), sem gekk meðal annars í gegnum eftirfarandi hálfs árs mótsagnartímabil:
Ofantalið eru hlutir sem haldið er á lofti á síðu Watts, þegar hann er ekki of upptekinn við að færa rök fyrir því að mælingar á hitastigi jarðar séu það ómarktækar að við vitum ekki einu sinni hvort að jörðin sé að hlýna eða þá þegar hann dregur þessi gögn fram sem eiga að sýna fram á kólnun.
En þangað til “efasemdamenn” verða samkvæmir sjálfum sér í rökfærslum sínum, þá mun verða hægt að finna pöruð mótsagnarkennd rök “efasemdamanna” á heimasíðu Skeptical Science og þannig er reynt að fá smá skipulag í óreiðuna – listinn er reyndar að verða óþægilega langur, vonandi verður reynt að flokka þetta enn betur í náinni framtíð.
Að lokum má svo skoða orðið sem ég hef sett innan gæsalappa í færslunni, en hvers vegna ætli það sé nú? Það má vel færa rök fyrir því að efasemdarmenn nái ekki nógu vel að skilgreina þá sem hafa þá nálgun við vísindin sem eru útskýrð hér að ofan, þar sem nýjar röksemdir og mótsagnir virðast ráð ferðinni eftir því hvernig vindar blása þann daginn. Afneitunarsinnar er hugsanlega betri skilgreining á sumum þeirra sem þetta stunda, enda nota þeir vel þekktar aðferðir við nálgun sína. Nokkrar helstu aðferðir afneitunar eru:
- Samsæriskenningar
- Sérvalin gögn (e. cherry-picking)
- Fals sérfræðingar
- Ómögulegar eftirvæntingar (einnig þekkt sem færanleg markmið)
- Almennar rökleysur
Sumir vilja einnig bæta við 6. liðnum, sem er endurtekning á rökum sem þegar er búið að hrekja og eftir þessar pælingar hér að ofan, þá líka 7. liðnum sem eru mótsagnirnar. Þetta eru atriði sem gott er að hafa í bakhöndinni þegar umræðan um loftslagsmál er skoðuð. Það er erfitt að sitja frammi fyrir því að þurfa að margendurtaka sömu hlutina, þar sem rökin virðast ekki komast til skila, þ.e. sömu falsanir, sérvöldu gögnin, samsæriskenningar, mótsagnirnar o.s.frv. koma aftur og aftur upp í umræðunni. Rökleysur og mótsagnir þar sem fullyrðingar eru hugsaðar sem hluti þess að henda eins mörgum fullyrðingum fram og vona að eitthvað standist nánari skoðun og þetta er gert að því er virðist án gagnrýnnar hugsunar. Innantómt málskrúð, mótsagnir og aðrar rökleysur sem oft einkenna umræðuna, virðist því til þess fallið að draga athyglina frá því sem vísindin hafa um málið að segja. Þ.a.l. finnst mér það algerlega óviðeigandi að kalla þá sem stunda það sem lýst er hér að ofan efasemdarmenn, enda eru efasemdir og gagnrýnin hugsun ein bestu tæki sem sérhver vísindamaður getur haft í farteskinu við störf sín. Alvöru efasemdarmenn eru tilbúnir að móttaka rök og skipta um skoðun ef gögnin sýna fram á nýja nálgun, en þeir sem beita nálgun afneitunar er nokk sama um rökin og komast meira að segja í mótsögn við sjálfa sig ef þeim hentar eins og dæmin sýna.
Gott er að að hafa nokkur atriði í huga við athugun á vísindum:
- Athugun heimilda er mikilvægur þáttur
- Athugum hvað sérfræðingar segja (helst einhverjir sem vinna við fræðin)
- Skoðum fullyrðingar og heimildir með gagnrýnni hugsun
- Byggjum rök okkar á sanngjörnum grunni og sanngjörnum efasemdum
- Pössum okkur á rökleysum og fullyrðingum sem ekki standast skoðun
Það er ósk mín að loftslagsumræðan komist á hærra plan í framtíðinni, þar sem við skoðum loftslagsvísindin á málefnalegan hátt og beitum til þess gagnrýnni hugsun og sanngjörnum heimildum byggðum á mælingum og rannsóknum vísindamanna en ekki mótsagnakenndum upphrópunum þeirra sem afneita vísindunum.
Heimildir:
Tengt efni á loftslag.is:
Enn og aftur getum við notið þess að sjá hvernig góðkunningi okkar Greenman3610 (Peter Sinclair) brýtur málfltuning afneitunarinnar til mergjar með skarpri egg sinni og beittum stíl í nýju myndbandi, sem þó er uppfærsla á vel þekktri mýtu, Ískjarnar sýna að CO2 eykst eftir að hiti byrjar að rísa á hlýskeiðum ísaldar.
Myndband frá góðkunningja okkar 
Myndband frá góðkunningja okkar 