Blog – Loftslag.is er í vinnslu – verið er að uppfæra vef

Loftslagsrýni – Vinstri Græn
Hér er eldra matið á stefnu Vinstri Grænna í loftslagsmálum, nýja matið má sjá hér.

Á heimasíðu Vinstri Grænna (VG) er hægt að nálgast stefnur flokksins um Umhverfis- og loftslagsmál á heimasíðu flokksins. Eftirfarandi er einkunnagjöf VG samkvæmt úttekt París 1,5.
1. Er flokkurinn með eða á móti olíuvinnslu á Drekasvæðinu.
  - “Ísland á að beita sér fyrir því að jarðefnaeldsneyti verði ekki unnið á Norðurslóðum.” – 10 stig
  - Tvöfalt vægi – í allt 20 stig
2. Eru tölu- og/eða tímasett markmið varðandi samdrátt í losun CO2
  - Segja að það eigi að setja stefnuna á að verða kolefnishlutlaust árið 2050, en er kannski ekki alveg nógu markmiðamiðað – en til að ná þessum árangra þyrfti vissulega að setja sér markmið til skemmri tíma líka – 6 stig
  - Tvöfalt vægi – í allt 12 stig
3. Er gert ráð fyrir kolefnisgjaldi eða hagrænum hvötum á losun
  - “Beita þarf hagrænum hvötum og byggja upp innvíði til að græn samgöngutæki verði hagkvæmasti kosturinn” – Hér er væntanlega átt við kolefnisgjald – en samt er það ekki nógu ljóst – 6 stig
  - Tvöfalt vægi – í allt 12 stig
4. Tillögur um breytingu innviða til að taka á vandanum
  - “Skoða á sporbundnar almenningssamgöngur í almannaeign á suðvesturhorninu – Skipuleggja þarf þéttbýli þannig að almenningssamgöngur, hjólreiðar og ganga verði raunhæfir valkostir.” – 6 stig
  - Einfalt vægi – í allt 6 stig
5. Tillögur varðandi endurheimt votlendis og skógrækt
  - Ekkert fannst – 0 stig
  - Einfalt vægi – í allt 0 stig
6. Flokkur og/eða frambjóðendur hafa tekið málið upp í aðdraganda kosninga
  1. Forystumenn flokksins hafa tjáð sig víða opinberlega um loftslagsmál, meðal annars í eldhúsdagsumræðum og í auglýsingum. – 7 stig
  2. Einfalt vægi – í allt 7 stig
7. Annað almennt um loftslagsmál
  - “Loftslagsbreytingar og áhrif þeirra eru stærsta verkefni mannkyns á komandi árum og áratugum. Áhrif þeirra á vistkerfi heimsins geta valdið tjóni í hverju einasta ríki og það er forgangsverkefni að draga úr áhrifum þeirra og undirbúa viðbrögð við þeim.”
  - 1x vægi – í allt 7 stig
Heildarstigafjöldi 64 stig – eða einkunnin 6,4 sem er staðið samkvæmt viðmiðum París 1,5.

Flokkurinn tapaði stigum vegna þess að ekkert var minnst á endurheimt votlendis eða skógrækt sem lausnir á loftslagsvandanum í stefnu flokksins – það væri vissulega hægt að gera betur þar og líklega hugnast VG að fara t.d. í leiðir til að endurheimta votlendi. Til að fá toppeinnkun þá væri hægt að skerpa á orðalagi.
11/10/2016
Allir upp á dekk – #kosningar2016

Þessi pistill er skrifaður í tilefni kosninga og sem hluti af því sem er að gerast í París 1,5 hópnum. París 1,5 er baráttuhópur um að Ísland geri sitt til að stöðva hlýnun jarðar við 1,5°C, m.a. með því að koma loftslagsmálunum að í komandi kosningum. Það munu koma fleiri pistlar á loftlsagsvefinn sem varða París 1,5 og baráttuna fyrir því að taka á loftslagsvandanum í framtíðinni. Á loftslagsvefnum er undirsíða sem nefnist París 1,5 þar sem pistlar sem tengjast hópnum eða tengdum málefnum verða birtir.

Það virðast ekki miklir möguleikar á því að loftslagsvandinn leysist af sjálfu sér. Þátttaka og átak almennings og stjórnvalda verður að koma til. Stjórnvöld geta t.d. haft áhrif á kauphegðun almennings með stjórnvaldsaðgerðum og almenningur getur haft áhrif á stjórnvöld með persónulegum aðgerðum t.d. með því að taka þátt í umræðu um vandann og ýta við aðgerðum á öllum sviðum. Stjórnvöld eru einskonar snið af almenningi hvers tíma og almenningsáliti (sem vissulega má hafa áhrif á) og því munu þau leggja áherslu á þau mál sem er almenningi ofarlega í huga (allavega í teóríunni). Stjórnmálamenn tala með þeim hætti að lofa því sem almenningur virðist vilja heyra á hverjum tíma (það er svo annað mál með efndir). Til að eitthvað gerist tel ég að það þurfi að hafa áhrif á stjórnmálamenn og aðra áhrifamenn – en hvernig er best að ná eyrum stjórnmálamanna og hafa áhrif á stefnu og getu þeirra til að framfylgja ákveðnum málum?

Það er augljóst hverjum sem vill sjá að það eru litlar sem engar alvöru aðgerðir stjórnvalda hér á landi (og þó víðar væri leitað) gegn loftslagsvandanum. Þrátt fyrir fagurt orðskrúð á tyllidögum þá eru aðgerðir nánast ósýnilegar og í þeim fáu tilfellum þar sem eitthvað er gert er það of lítið og of seint og virðist bara vera til að sýnast út á við. En það eru kannski til ráð til að ýta umræðu og almenningsáliti í rétta átt? Sem einstaklingar höfum við þá möguleika að segja skoðun okkar opinberlega, m.a. í ræðu og riti. Ef það eru nógu margir sem að skrifa bréf (já það er gamaldags), senda tölvupósta, standa upp og segja skoðun sína, taka upp símann og ræða við þá sem eru í framboði ásamt því að skrifa pistla í blöð og tímarit um loftslagsvandann þá hef ég þá trú að það muni virka. Segjum eins og rétt er, að það sé ekki of seint að taka á vandanum enn þá og þá verður hlustað (það gæti orðið of seint síðar). Þetta mun væntanlega á endanum verða þannig að flestir verða meðvitaðir um að það er ekki nóg að viðurkenna vandann, heldur þarf líka að taka á honum af alvöru og með því að lýsa því yfir við t.d. stjórnvöld, þar á meðal stjórnmálamenn og aðra sem geta haft áhrif – þannig höfum við áhrif og getum jafnvel flýtt fyrir málum.

Sem sagt – látum í okkur heyra og þá munum við hafa áhrif. Skrifum pistla í blöð og tímarit. Sendum tölvupósta, bréf og hringjum í frambjóðendur flokka og spyrjum þá útí skoðanir þeirra á loftslagsvandanum – mætum á framboðsfundi og spyrjum spurninga. Kjósum ekki þá sem að telja þetta ekki vandamál – kjósum þá sem vilja setja málið á oddinn, sama hvar í flokki fólk stendur. Ef “þinn flokkur” býður ekki uppá einstaklinga sem að hafa vilja til að taka á vandanum, færðu þá atkvæði þitt annað – en það má líka byrja á því að ýta sínu fólki í rétta átt fyrst og vonast eftir breytingum og hafa þannig áhrif á grasrótina. Öll framboð byrja með fólki með skoðanir og það má hafa áhrif á fólk með málefnalegri umræðu og staðreyndum. Allar stjórnmálastefnur þurfa að koma að málinu með sínar nálganir. Það er ekki hægt að taka þá afstöðu miðað við þær upplýsingar sem liggja frami að vandinn sé ekki til staðar af því að einhverjum líkar ekki við lausnir þær sem eru lagðar fram. Ef einhverjum líkar ekki lausnirnar þá er bara um að gera að setja fram lausnir sem viðkomandi hugnast og samræmast lífsviðhorfum og/eða pólitískum skoðunum viðkomandi – afneitun er ekki rétta svarið, enda erum við öll á sama báti þegar að því kemur að taka á vandanum.

Við fólkið erum grasrótin – látum í okkur heyra og hópumst upp á dekk til að hafa áhrif á að móta framtíðina, það er ekki of seint!

#kosningar2016

26/09/2016
Fyrirlestraröð. Hvað ógnar loftslagskerfinu?

Föstudaginn 27. maí kl. 13.00–17.00 flytja tveir þekktustu loftslagsfræðingar samtímans, Michael E. Mann og Stefan Rahmstorf, röð fyrirlestra á vegum Earth101 á Háskólatorgi 105.

Fyrirlestrarnir fjalla um hækkun sjávaryfirborðs, breytingar á rennsli Golfstraumsins, vaxandi veðurfarsöfgar, spár sem tengjast breytingum á veðurfari þessa öldina, áhrif afneitunariðnaðarins á loftslagsumræðuna, stjórnmálaskoðanir og loftslagsbreytingar, og margt fleira.

Guðni Elísson, stofnandi Earth101 og prófessor í Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands, setur þingið og stýrir umræðum.

Ítarefni:
THE PAST, THE FUTURE. HOW FAST, HOW FAR?

Tengt efni á loftslag.is

Áhugaverð vika með Earth 101

23/05/2016
Hitinn í hæstu hæðum

Þeir sem fylgjast með breytingum á loftslagi vita að árið 2014 var það heitasta frá upphafi mælinga og að árið 2015 sló það met all rækilega. Nýjustu fréttir af hitastiginu það sem af er árinu 2016 eru sláandi.

Janúar 2016 var sá heitasti frá upphafi mælinga samkvæmt gögnum frá NASA, eða 1,14°C yfir meðalhitastigi áranna 1951-180. Það var þó aðeins forsmekkurinn af því sem febrúar bauð okkur upp á.

Febrúar 2016 var með mesta hitafrávik allra mánaða frá upphafi mælinga eða 1,35°C yfir meðalhita 1951-1980.

Mánaðargildi hnattræns hitafráviks samkvæmt NASA frá árinu 1880 til febrúar 2016. Sýnt sem frávik frá meðalhitastigi áranna 1951-1980. Rauða línan sýnir 12 mánaða hlaupandi meðaltal.
Mynd: Stephan Okhuijsen, datagraver.com.

Vissulega er El Nino í gangi í Kyrrahafinu og er hann megin ástæða þess að met eru að falla núna. Sveiflur á milli El Nino (heitt) og La Nina (kalt) í kyrrahafinu eru almennt stærstu sveiflurnar sem hafa áhrif ofan á hina undirliggjandi hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda. Þessi El Nino sem er nú í gangi er svipað öflugur og sá sem sló öll met árið 1998. Sá toppur er ekki eins merkilegur að sjá núna og fyrir nokkrum árum sem sýnir hversu mikil hin undirliggjandi hnattræna hlýnun er í raun og veru.

Hin undirliggjandi hlýnun sést hvað best ef skoðuð er leitni gagnanna.

Leitni hnattræns hitafráviks samkvæmt NASA. Mynd Tamino – tamino.wordpress.com.

Eins og sést vel þá eru miklar sveiflur, en ef eingöngu væru sveiflur en ekki undirliggjandi hnattræn hlýnun, þá myndu metin ekki falla svona ár eftir ár, jafnvel þó El Nino væri í gangi.

Einhverjir vilja reyndar mæla hitastigið í neðri lögum lofthjúpsins með gervihnattamælingum, en jafnvel gervihnattamælingar sýna hnattrænt hitastig í hæstu hæðum:

Hnattrænt hitafrávik samkvæmt RSS. Mynd Tamino – tamino.wordpress.com.

Ef einhver telur að það sé búið að vera óvenjulega kalt hér á landi miðað við þessi miklu met, þá er ástæða fyrir því. Þótt vissulega sé ekki jafn kalt og var í köldum árum tuttugustu aldar, þá er enn kuldafrávik í kringum landið og þá sérstaklega suður af landinu. Miðað við heita loftið sem er um mest allt norðurhvel jarðar, þá verður að teljast líklegt að hér hitni aftur á næstu misserum, þó ómögulegt sé að spá fyrir um það.

Yfirborðsgildi hnattræns hitafráviks fyrir febrúar 2016 samkvæmt NASA sýnt sem frávik frá meðalhitastigi áranna 1951-1980. Mynd: NASA/GISS

Eins og sést þá var Norðurskautssvæðið óvenju heitt í febrúar. Það endurspeglast nokkuð vel í hafísútbreiðslu fyrir febrúar:

Hafísútbreiðsla noðurskautsins í febrúar 2016 samanborið við fyrri ár. Mynd NSIDC.org

Við endum á góðu myndbandi eftir Peter Sinclair þar sem fjallað er um muninn á mælingum á hnattrænu hitastigi:

Heimildir og ítarefni

GISS Surface Temperature Analysis

February Smashes Earth’s All-Time Global Heat Record by a Jaw-Dropping Margin

Record-breaking heat AGAIN

February continues streak of record low Arctic sea ice extent

February breaks global temperature records by ‘shocking’ amount

Tengt efni á loftslag.is

Hraðari hnattræn hlýnun og samsæriskenningar

2015 var heitt

Hafísinn ekki að jafna sig

14/03/2016
2015 var heitt
Það kemur líklega fæstum á óvart sem fylgjast með loftslagsmálum að árið í fyrra var hnattrænt mjög heitt. Það hefur fengist staðfest hjá öllum stærstu aðilunum sem halda úti mælingum á hnattrænum hita jarðar (GISTEMP, NOAA, HadCRUT4, Cowtan&Way, JMA + Berkeley Earth).

Hér fyrir neðan er mynd af yfirborðshita jarðar frá GISTEMP, hér sem frávik frá reiknuðu meðaltali 19. aldar. Greinilegt er að þetta ár sker sig úr í hita frá upphafi mælinga.

Hins vegar eru vissulega til þeir sem einblína mjög staðbundið á veður hér á Íslandi og álykta út frá því.

Tengt efni á loftslag.is
21/01/2016
Parísarsamkomulagið
Þjóðir heims hafa undirritað samkomulag í París um að halda hlýnun jarðar af mannavöldum innan 2°C marksins og jafnvel undir 1,5°C. Þetta er metnaðarfyllra en flestir þorðu að vona, sem er mjög jákvætt og gæti orðið vendipunktur í þeim áformum að taka á loftslagsvandanum að alvöru. Það var því mikill gleðidagur þegar búið var að undirrita samkomulagið, þann 12. desember 2015. Það má væra góð rök fyrir því að þarna hafi orðið sá viðsnúningur sem að við þurfum í baráttunni gegn loftslagsbreytingum af mannavöldum. Ef málið er skoðað vel, þá má segja að þarna hafi verið tekin endanleg ákvörðun um að það ekki sé hægt að nota allar birgðir jarðefnaeldsneytis sem þekktar eru, heldur verður að skilja meirihluta þess í jörðinni – s.s. endilok olíualdarinnar. Það er mikið meira en nóg til í kolefnisbókhaldi olíufyrirtækja á núverandi tímapunkti til að fara langt yfir markið, þannig að samkomulagið þýðir í raun að þjóðir heims hafna því að nýta allt það jarðefnaeldsneyti sem vitað er um, þ.a.l. má færa fyrir því rök að ekki sé þörf á að finna meira heldur. Hvort að þetta hefur einhver áhrif á fjárfestingar í jarðefnaeldsneytisvinnslu á tíminn eftir að leiða í ljós, en markmið þjóða heims gera ekki ráð fyrir fullri vinnslu allra þekktra jarðefnaeldsneytisbirgða, það virðist skýrt á núverandi tímapunkti, ef marka má aðgerðaloforð þjóðanna. Hvort að þessi samningur komi til með að hafa áhrif á hlutabréfaverð fyrirtækja í vinnslu jarðefnaeldsneytis og á fjárfestingastefnu fyrirtækjanna verður fróðlegt að fylgjast með í náinni framtíð.

Eftirfylgnihluti samkomulagsins er mikilvægur og það knýr stjórnvöld þjóða heims til að setja fram alvöru aðgerðaáætlanir í kjölfar aðgerðaloforðanna. Það er því brýnt að þessi mál séu til umræðu í stjórnkerfinu, meðal almennings og kjörina fulltrúa. Í kosningabaráttu framtíðarinnar þá verður þetta að vera mál sem flokkar takast á um og koma fram með hugmyndir til að taka á vandanum – það ætti ekki að vera nein leið fram hjá því. Þetta leggur líka þá ábyrgð á almenning að krefjast þess að tekið sé á vandanum og einnig að almenningur sé hluti lausnarinnar – tími afneitunar er liðinn og sú náglun hefur beðið afhroð. Ákvörðunin um að taka á vandanum liggur fyrir – nú þurfum við bara að fylgja þeirri stefnu – annars er lítið varið í samkomulagið.

Hvað felur samkomulagið í sér?

Parísarsamkomulagið skyldar þær 195 þjóðir sem skrifuðu undir til að vinna saman að því að halda hnattrænni hlýnun af mannavöldum innan 2°C marksins (miðað við hitastig fyrir iðnvæðingu), með aukamarkmið að reyna að stefna að því að halda því innan 1,5°C. Það inniber líka að það þarf að stoppa aukningu í losun gróðurhúsalofttegunda eins fljótt og hægt er og ná jafnvægi á milli losunar og bindingar.

Fyrir loftslagsráðstefnuna í París settu þjóðir heims fram aðgerðaloforð, sem eru þekkt sem Intended Nationally Determined Contribution (INDC), þar sem hver þjóð leggur fram drög að því hversu mikið þau ætla að draga úr losun til 2030, sem getur t.d. verið með aukningu endurnýjanlegrar orku og/eða með því að draga úr eyðingu skóga. Það er mikill munur á aðgerðaloforðum þjóðanna og það eru 2 mikilvæg atriði sem geta leitt til þess að þjóðir telja sig hafa undankomuleið til að vera ekki með. Aðgerðaloforðin eru frjáls og er þjóðum frjálst hvernig þau nálgast lausnina, þannig að það eru engin refsiákvæði fyrir að efna ekki loforðin. Hitt atriðið er að samkvæmt bjartsýnustu spám þá duga forsendur loforðanna ekki til – aðgerðaloforðin eins og þau eru í dag (ef það er staðið við þau eins og þau eru núna – það er ekki sjálfgefið að staðið verði við loforðin) valda væntanlega á bilinu 2,7 til 3,5°C hlýnun, sem er verulega yfir markið. Það er þó gert ráð fyrir þeim möguleika að það verði skerpt á aðgerðaloforðunum á næstu árum til að reyna að ná markmiðum samkomulagsins. Sumir sérfræðingar benda á að samkomulagið gefi okkur tíma til að taka á vandanum af alvöru og markmiðin eru að einhverju leiti skýr, þó framkvæmdin sé enn óskýr. Það er til að mynda mun betra að hafa markmið til að hafa að leiðarljósi, en að keyra í blindni fram af bjargbrúninni, sem virtist vera aðferðafræðin fyrir Parísarsamkomulagið.

Góðu fréttirnar eru að samkomulagið inniheldur ferli til eftirfylgni til að styrkja aðgerðaloforðin á næstu árum. Árið 2020 þurfa þjóðir heims að setja fram ný aðgerðaloforð og svo á að halda því ferli áfram á næstu árum á allavega 5 ára fresti. Þjóðir heims gætu sett fram sömu markmið árið 2020, en vonin er að ný markmið verði skarpari og enn skýrari eftir því sem tíminn líður. Þannig að hugsanlega verði gengið enn lengra í framtíðinni en núverandi aðgerðaloforð gefa til kynna.

Parísarsamkomulagið er að hluta til bindandi samningur, en aðgerðaloforð þjóðanna eru ekki bindandi. Samkomulagið inniheldur einhver bindandi atriði, t.d. þurfa lönd að taka þátt í kerfi til að mæla framvinduna við að ná markmiðum sínum og fara í gegnum eftirfylgni.

Hvað er með í samkomulaginu og hvað ekki?

Hér verður farið stuttlega yfir hvað er með og hvað ekki.

Lykilatriðin:
- Að hámarks losun gróðurhúsalofttegund verð náð eins fljótt og auðið er og að náð verði jafnvægi í losun og bindingu gróðurhúsalofttegunda á seinnihluta aldarinnar
- Að halda hnattrænni hlýnun af mannavöldum vel fyrir innan 2°C og stefna að aðgerðum til að ná jafnvel að halda hlýnun innan 1,5°C
- Endurskoðun og eftirfylgni á 5 ára fresti
- 100 milljarða dollara loftslags fjármögnun til þróunarlanda á ári hverju frá 2020 til þróunarlanda með skuldbindingu um enn frekari fjármögnun í framtíðinni.
Það er mikilvægt að allir eru með. Fyrri samningar hafa sett ábyrgðina fyrir minnkandi losun á ríkari þjóðir. Í Parísarsamkomulaginu hafa allar 195 þjóðirnar sem standa að samkomulaginu samþykkt að grípa til aðgerða. Ríkari þjóðir viðurkenna að þær eigi að stefna að því að byrjað strax (eins fljótt og hægt er) að draga úr losun og draga hraðar úr henni en aðrar þjóðir.

Kerfi fyrir eftirfylgni (e. ratchet mechanism). Þetta er tæknilegt hugtak fyrir þann hluta samkomulagsins sem gerir ráð fyrir nýjum loforðum og eftirfylgni fyrir árið 2020. Þetta er mjög mikilvægur þáttur samkomulagsins, þar sem að sum stærri þróunarlönd hafa verið treg til að samþykkja kerfi sem myndi krefjast þess að þau myndu skerpa á loforðunum á næsta áratug. Flest aðgerðaloforðin eru markmið sem ná til 2030, en ef þau markmið eru ekki bætt, þá lítur út fyrir að það verði ómögulegt að ná 1,5°C markmiðinu og nánast ómögulegt að ná 2°C markinu. Þetta kerfi á að fá þjóðir heims að borðinu aftur árið 2020 þar sem þau þurfa að setja sér markmið fyrir árin 2025 – 2030 (ný markmið eða þau sömu).

Það er enn stefnt að 100 milljarða dollara fjármagni á ári hverju til að taka á vandanum fyrir árið 2020. En það eru líka skuldbindingar um að reyna að auka það eftir 2020. Það var ljóst frá fyrsta degi að mörg þróunarlönd, sem sum munu finna mest fyrir áhrifum loftslagsbreytinga, að aukin fjárhagsaðstoð var ein af forsendum fyrir þeirra aðgerðaáætlunum. Það hefur þó ekki leitt til mikilla breytinga, ríkari þjóðir virðast hingað til ekki hafa staðið við markmið Kaupmannahafnarsamkomulagsins frá 2009 um að ná 100 milljarða dollara fjárhagsaðstoð á ári fyrir árið 2020. Ríkari þjóðir ættu að geta gert betur þar og samkomulagið er í rétta átt, en sumir telja að ríkari þjóðir sem eru að lang mestu leiti með sögulega mestu losun gróðurhúsalofttegunda ættu að gera enn betur og skuldi í raun fyrir sína losun í gegnum tíðina.

Hvað er ekki með?

Það má sjálfsagt finna til margt sem ekki er með, en hér verða bara nefnd 2 atriði sem dæmi.

Flugsamgöngur og skipaflutningar eru fyrir utan samkomulagið og hefur það verið gagnrýnt – enda um 5% af losun gróðurhúsalofttegunda á heimsvísu.

Sú hugmynd að “halda því í jörðinni“, er hugmynd sem fjallar um að stoppa vinnslu með lögum og reglugerðum til að koma í veg fyrir óhefta vinnslu jarðefnaeldsneytis – s.s. að stjórnvöld á einhvern hátt stjórni vinnslunni í gegnum regluverk. Þessi náglun er ekki með í Parísarsamkomulaginu. Sameinuðu Þjóðirnar hafa viljað fá þjóðir til að leggja til minnkun á losun sjálfviljug og eftir eigin hugmyndafræði, t.d. með aukinni nýtingu endurnýjanlegrar orku, betri orkunýtingu og notkun kolefnisforðabúra, en hefur aldrei lagt til höft á notkun jarðefnaeldsneytis sem slíka. Það má þó gera ráð fyrir að þessi samningur hafi gert að engu vinnslu á mörgum nýjum svæðum, enda meira en nóg til að brenna og samt enda verulega fyrir ofan markið eins og áður hefur komið fram.

James Hansen

Það hafa ýmsir sagt sína skoðun á Parísarsamkomulaginu, meðal annars James Hansen fyrrverandi yfirmaður og vísindamaður hjá NASA, sem stundum hefur verið talin faðir heimsvitundar um loftslagsbreytingar af mannavöldum. Hann fann sig knúinn til að orða hlutina á eftirfarandi hátt þegar samkomulagið var í höfn:

“Þetta er svindl, falsanir. Það er bara kjaftæði hjá þeim að segja: “Við höfum markmið upp á að halda hlýnun innan 2°C og svo ætlum við að gera aðeins betur á 5 ára fresti.” Þetta eru bara merkingarlaus orð. Það eru engar aðgerðir, bara loforð. Svo lengi sem jarðefnaeldsneyti virðist vera ódýrasta eldsneytið á markaðnum, þá mun það verða brennt áfram.”

Endum þetta með þessum pælingum James Hansen – hann hefur þó vonandi ekki rétt fyrir sér, en það verður einhver að taka að sér að segja að kálið sé ekki sopið þó í ausuna sé komið (ef það er þá komið í ausuna) – jafnvel þó það sé orðað á þann hátt að það sé ekki endilega það orðalag sem flestir vilja heyra, en hann er greinilega skúffaður með niðurstöðuna.

Helstu heimildir:
Tengt efni á loftslag.is:
14/12/2015
COP21 og grasrót vafans
Í tilefni hverrar einustu COP ráðstefnu hefur farið í gang maskína afneitunar um loftslagsfræðin og er eitt frægasta dæmið uppspuninn um hið svokallaða “Climategate” frá 2009. COP21 er engin undantekning, þó að það megi nú með sanni segja að afneitunin sé lágværari og mun minna áberandi en áður. Afneitunin fær samt pláss á síðum Morgunblaðsins þann 1. desember 2015 og hafa þau skrif fengið pláss sem fréttaskýring!

Kristján Jónsson skrifar grein sem kallast – Stefnt að ramma um “sjálfviljug markmið” – og undir millifyrirsögninni “Umdeild vísindi” kemur eftirfarandi fram:

Mikið af pólitísku kapítali hefur verið fjárfest í ákveðnum fullyrðingum. Deilt er um túlkun á rannsóknum, spálíkön, hvort fiktað hafi verið við tölur. Geysilegur hiti er í deilunum og menn saka hver annan um að gæta peningahagsmuna olíufyrirtækjanna eða reyna að tryggja sér rannsóknastyrki og stöður, t.d. með því halda á lofti skoðunum sem nái eyrum ráðamanna. Þekktir vísindamenn, nefna má eðlisfræðinginn og Nóbelshafann Ivar Giaever, hafa gagnrýnt harkalega þá sem neiti að ræða lengur forsendurnar, segi allt klappað og klárt. Þannig séu vísindin aldrei, segir Giaever. Hann hefur sagt að kenningar um hlýnun af mannavöldum séu „rugl“.

Óhjákvæmilegt er að fara yfir gamlar mælingatölur um hitafar, lagfæra gallaðar tölur og samræma. Fikta. En mörgum brá í brún þegar í ljós kom að heimsþekktir vísindamenn NASA í Bandaríkjunum höfðu „leiðrétt“ tölur frá Íslendingum um mikinn hitamun milli Reykjavíkur og Akureyrar á hafísárunum á sjöunda áratug 20. aldar.

Þarna er verið að sá vafa í huga fólks með vægast sagt vafasömum fullyrðingum sem standast ekki skoðun. Hér verður farið yfir nokkrar þessara fullyrðinga.

Greinin, sem er dulbúin fréttaskýring um hin mikilvægu loftslagsmál, er sett upp þannig að gefið er í skyn að einhverjar deilur séu um kenninguna um hnattræna hlýna af mannavöldum – að þar séu andstæðir pólar og fær lesandinn á tilfinninguna að þar sé jafn skipt. Deilurnar eru þó ekki jafnari en svo að það eru yfirgnæfandi meiri hluti loftslagsvísindamanna (um 97-98 %) sammála því að jörðin sé að hlýna vegna losunar manna á gróðurhúsalofttegundum.

Eitt af því sem rýrir enn meira þessa grein er að hann ætlast til þess að einn maður, öldungurinn og eðlisfræðingurinn Ivar Giaever (86 ára), nóbelsverðlaunahafi frá árinu 1973 hafi nógu mikla vigt í umræðum um loftslagsmál að verjandi sé að vitna í hann. Reyndar er til tilvitnun í hann, þar sem hann segir:

“I am not really terribly interested in global warming. Like most physicists I don’t think much about it. But in 2008 I was in a panel here about global warming and I had to learn something about it. And I spent a day or so – half a day maybe on Google, and I was horrified by what I learned. And I’m going to try to explain to you why that was the case.” Ivar Giaever, Nobel Winning Physicist and Climate Pseudoscientist

Þetta sýnir kannski hvað hann hefur sett sig vel inn í hlutina og hversu vel ígrundað það er að nota hann sem heimild í umfjöllun um loftslagsmál. Þessi vafans aðferð er nokkuð algeng, það er reynt að gera lítið úr vísindunum, ýjað að því að um falsanir og svik sé að ræða og vísað í ósérhæfða sérfræðinga – þarna fer Kristján því í gegnum mjög þekkta aðferðafræði afneitunar, sem hefur virkað vel til þess að hafa áhrif á fólk á síðustu árum og áratugum, en nú láta færri gabba sig svona og þessi aðferðafræði er vonandi að verða úrelt.

Þess má geta að aðferðafræði Kristjáns minnir hressilega á afneitunarblogg númer 1 á Íslandi, þar sem þeir þættir sem Kristján nefnir hafa verið til umfjöllunar á bloggsíðu sem Ágúst H. Bjarnason (verkfræðingur) stendur fyrir – sú síða hefur í gegnum árin verið ein stærsta heimild þeirra sem vilja nálgast efnivið í afneitun á þessum fræðum og virðist Kristján hafa sótt efni það, sjá t.d. þetta og þetta.

Varðandi meintar falsanir NASA sem Ágúst H. Bjarnason hefur haldið á lofti, þá hefur Halldór Björnsson sérsfræðingur hjá Veðurstofu Íslands svarað þessu og við birtum meðal annars hér á loftslag.is (sjá Athugasemd varðandi meintar falsanir NASA). Þar kemur meðal annars fram:

Leiðréttingar GHCN eru hinsvegar af og frá, eins og þú bendir réttilega á. Hinsvegar er það að hengja bakara fyrir smið að halda því fram að þetta sé villa hjá NASA. Þeir erfa þessa villu frá NOAA og lagfæra hana að nokkru. Að lokum er rétt að taka fram að lagfæringar VÍ á mæliröðinni fyrir Reykjavík eru á engan hátt endanlegur sannleikur um þróun meðalhita þar. Hinsvegar er ljóst að staðsetning mælisins upp á þaki Landsímahússins var óheppileg, þar mældist kerfisbundið meiri hiti en á nálægum stöðvum. Vegna þessa er full ástæða til að til að leiðrétta mæliröðina, en vel er hugsanlegt að leiðréttingin (um 0.4°C) sé full mikil. Þessi leiðrétting kann að verða endurskoðuð síðar. Slíkt hefði þó óveruleg áhrif á langtímaleitni lofthita í Reykjavík (og engin á hnattrænt meðaltal).

Það getur vel verið að einhverjir lesi þessa “fréttaskýringu” Morgunblaðsins gagnrýnislaust, en ef vel er skoðað og staðreyndir málsins teknar fyrir, þá sést að engar deilur eru um að losun gróðurhúsaloftegunda af mannavöldum veldur hnattrænni hlýnun og þarf engar falsanir á gögnum til að sýna fram á að hnattræn hlýnun á sér stað.

Þó notuð sé aðferð vafans og reynt að draga úr vilja almennings til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda, þá er enginn vafi að jörðin er að hlýna af völdum losunar manna á gróðurhúsalofttegundum.

Tengt efni á loftslag.is:
02/12/2015
Töfratalan
Stóra málið sem liggur fyrir COP21 loftslagsráðstefnunni í París er að ríki heims vilja reyna að ná samkomulagi um að taka á loftslagsvandanum og reyna að halda hlýnun jarðar innan 2°C markinu. Það virðist þó vera eitt stórt atriði varðandi það sem gæti hugsanlega valdið töluverðum vanda við lausnina, en það er einfaldlega þegar allir þættir eru lagðir saman, þá virðist sem dæmið gangi ekki alveg upp.

Eins metnaðarfullt og COP21 ráðstefnan er, þá eru ákveðnir þættir sem vinna á móti og gera verkefnið flóknara. T.d. er tímaþátturinn erfiður og flækjustig verksins sem framundan er líka flókið. Sumir vísindamenn og sérfræðingar telja að 2°C markmiðið sé nú þegar utan seilingar vegna þess að biðin sé nú þegar orðin of löng og of lítið hafi verið gert hingað til. Verkefnið sé þannig vaxið að erfitt sé að ná markmiðinu án þess að það hafi mikil áhrif á efnahag heimsins eða að sumar forsendur fyrir árangri séu tækni sem ekki sé enn búið að finna upp.

Kevin Anderson, aðstoðarframkvæmdastjóri Tyndal Center for Climate Research í háskólanum í Manchester (hann kom nýlega til Íslands og hélt fyrirlestur) hefur m.a. hrært upp í umræðunni um 2°C markið nýlega þar sem hann sakar starfsfélaga sína á sviði loftslagsrannsókna um að velja að ritskoða eigin rannsóknir. Anderson gerir sérstaklega athugasemdir við að mörg módel treysti á “neikvæða losun” með ókominni tækni sem á að fjarlægja koltvísýring úr loftinu. Þessi tækni, tiltekur hann að sé enn aðeins huglæg og ekki í hendi. Aðrir hafa einnig tekið undir með Anderson og telja að tíminn til að ná 2°C markinu sé hugsanlega nú þegar runninn úr greipum okkar.

Markmiðin eru einnig hlaðin óvissu, t.d. varðandi það hversu mikil kolefnislosun sé í raun örugg og hvernig aðrir ófyrirséðir þættir geti haft áhrif á útkomuna (hversu viðkvæmt er loftslagið?). 2°C markið er mögulega ekki öruggt til að byrja með, kannski þyrfti í raun að setja markið enn neðar (sem myndi gera verkefnið enn flóknara).

Á myndinni hér að ofan má sjá að árið 2014 voru losuð um 52,7 gígatonn af gróðurhúsalofttegundum – mælt í svokölluð CO2 jafngildseiningum (CO2 equivalents). Miðað við núverandi þróun í losun gróðurhúsaslofttegunda þá stefnum við um eða yfir 4°C hækkun (þó nokkur óvissa) á hitastigi jarðar (miðað við 1880). Miðað við útgefin vilyrði þjóða heims um losun á næstu árum og áratugum (fram til 2030) þá erum við enn yfir markinu. Bláa línan sýnir svo mögulega þróun í losun gróðurhúsalofttegunda til að halda okkur innan 2°C markinu (það er töluvert gap á milli hennar og núverandi vilyrða þjóða heims). Það er fátt sem bendir til þess á núverandi tímapunkti að síðasta leiðin verði valin í París. Að sjálfsögðu er hægt að skerpa á markmiðunum í framtíðinni og reyna að draga enn meira úr losun þegar fram líða stundir. Tíminn virðist ekki ætla að vinna með okkur í þessu risavaxna verkefni, en það verður þó fróðlegt að fylgjast með árangrinum á COP21 í París og að sjá fram á hvaða væntingar verður hægt að hafa til þess sem þar gerist fyrir framtíðina – þeim mun afgerandi skref sem eru tekin þar, því minna flækjustig í framtíðinni.

Heimildir og ýtarefni:

Þessi færsla byggist lauslega á eftirfarandi grein af vef The Washington Post:
- The magic number eftir Chris Mooney – sem við getum mælt með að lesendur okkar glöggvi sig á, enda enn ýtarlegri en hér.
Tengt efni á loftslag.is:
01/12/2015
SCOP21
Smá skop í tilefni dagsins – við byrjum umfjöllun okkar af COP21 á léttum nótum hér á loftslag.is.

Tengt efni á loftslag.is:
- Léttmeti
- COP21
30/11/2015
Hnattrænt hitafrávik gæti farið yfir 1°C markið í ár
Hnattrænt hitafrávik á þessu ári gæti farið 1°C yfir meðalhitastig þess sem var fyrir iðnbyltingu, samkvæmt Met Office (bresku veðurstofunni). Það yrði langhæsti hiti sem mælst hefur frá upphafi mælinga og markar ákveðin tímamót í loftslagssögu jarðar, sem nú stýrist í grófum dráttum af losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum.

Árin 2015 og 2016

Ef skoðuð eru gögn frá janúar til september, þá sýna gögn frá HadCRUT að hitafrávik það sem af er þessa árs er um 1,02 °C (±0.11 °C) ofan við hitastig fyrir iðnbyltingu.

Eins og við fyrri hitamet jarðar er það El Nino sem keyrir hitastigið upp, ofan á hinni undirliggjandi hnattrænu hlýnun af mannavöldum. Þróunin minnir um margt á undanfara metársins 1998, en það ár var um skeið lang heitasta árið frá upphafi mælinga eða fram til 2005. Árin 2012 og 2014 hafa samkvæmt flestum mælingum verið heitari og það án sterkra áhrifa El Nino. Ef þróunin heldur fram sem horfir, þá verður 2015 heitasta árið frá upphafi mælinga – en þar með er ekki öll sagan sögð, því áhrifa El Nino gæti gætt meira árið 2016 og það því slegið það met sem 2015 slær eða að minnsta kosti verið nálægt því.

Þó svo fari að árin 2015 og 2016 verði þau heitustu frá upphafi, þá er búist við því að ofanáliggjandi náttúrulegar sveiflur haldi áfram að hafa áhrif á hnattrænan hita og því mun hlýnunin ekki halda stanslaust áfram á næstu árum – þó undirliggjandi hnattræn hlýnun haldi áfram.

Áhrifin seinvirk

Hitastigið eftir þetta ár, verður þá langt komið með að vera hálfnað upp í tveggja gráðu markið (2°C) sem er það hitastig sem oft er notað núorðið í alþjóðasamskiptum sem mörk ásættanlegrar hækkunar hitastigs. Þótt flestir telji það ásættanlegt, þá eru ýmsir sem telja þá hækkun hitastigs óásættanlega m.a. vegna hækkunar sjávarstöðu, auk þess sem hliðarafurð losunar CO2 út í andrúmsloftið, súrnun sjávar, getur verið orðið vandamál fyrr.

Magn heildarlosunar á CO2 út í andrúmsloftsins verður lykillinn að því hversu mikil hin hnattræna hlýnun af mannavöldum verður. Það er talið að ef losað verði að mesta lagi 2.900 gígatonnum af CO2 út í andrúmsloftið, þá muni vera yfir 66% líkur á því að hægt verði að takmarka hlýnunina við 2°C. Í lok árs 2014 var búið að losa yfir 2.000 gígatonnum af CO2, sem þýðir að mannkynið hefur lítið borð fyrir báru og að nú þegar sé töluverð hlýnun í viðbót í kortunum. Þó það taki langan tíma fyrir jörðina að hitna, þá tekur enn lengri tíma fyrir sjávarstöðu að ná jafnvægi miðað við ákveðið hitastig þ.e. jafnvægi þarf að komast á vegna þenslu sjávar vegna aukins sjávarhita og vegna bráðnunar jökla.

Það er því þannig að um 2/3 hefur verið losað af því CO2 sem mun mögulega valda um 2°C hækkun eftir iðnbyltingu og á sama tíma hefur hitastigið aukist um helming af því – en á sama tíma hefur sjávarstaða eingöngu hækkað um 20 sm frá því fyrir iðnbyltingu eða 1/3 af því sem talið er að geti orðið ef hitastigið nær stöðugu 2°C hitafráviki um aldamótin 2100.

Er mögulegt að koma í veg fyrir að hitinn fari yfir 2°C markið?

Rannsóknir benda til að enn sé hægt hægt að koma í veg fyrir að hitinn fari yfir 2°C markið, hins vegar er það svo að því seinna sem dregið verður úr losun, því hraðar verður mannkynið að draga úr losun til að svo verði.

Heimildir og ítarefni

Global temperatures set to reach 1 °C marker for first time

Tengt efni á loftslag.is
10/11/2015