Blog – Loftslag.is er í vinnslu – verið er að uppfæra vef

Giant leap of courage

50 years ago humans made it to the moon and back. This was a historical project fueled by enthusiasm, courage, willingness, science and other good human trades. It influenced people of many generations all over the world to see that humans are capable of making historical achievements over short period of time. Of course it wasn’t an easy task, as JFK said in his Moon speech, “We choose to go to the moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard, because that goal will serve to organize and measure the best of our energies and skills, because that challenge is one that we are willing to accept, one we are unwilling to postpone, and one which we intend to win”. This decision made it possible to send humans to the moon and back within a decade and it was a historical decision of courage.

One small step

Today we have an even bigger challenge, which is a challenge for humanity to endure the climate crisis and we have to make a decision to fight back and have the willingness to be on the winning team once more. We are not going to make this decision because it’s easy, but because it’s necessary for human kind and because the goal will serve the best of humanity and because that goal will serve to organize and measure the best of our human trades. It’s a challenge that we humans need to be willing to accept, a challenge that we are not going to postpone, and one which we intend to win. It’s a challenge and we have to make a decision to face the challenge.

This decision would be one small step for humanity, one giant leap of courage for humankind. So let’s do it, let’s make the decision and show our willingness to save ourselves by making the right choice, it’s the only way towards more certain and sustainable future for humankind.

29/12/2019
Loftslagsafneitun með hjálp línurita, fyrri hluti.

Þekktur er íslenskur rafmagnsverkfræðingur sem heitir Ágúst H. Bjarnason er telur sig vera efasemdamann um hnattræna hlýnun af mannavöldum. Ágúst hefur í gegnum tíðina notað ýmis línurit til að mistúlka gögn og mælingar vísindamanna og hefur gert í áratugi. Bent hefur verið á að þeir sem mistúlka vísvitandi gögn og mælingar vísindamanna og telja sig vera þannig að efast um hnattræna hlýnun, eru í raun að afneita vísindagögnum og hafa í daglegu tali fengið á sig heitið loftslagsafneitarar (e. climate denialists).

Myndband sem útskýrir helstu einkenni vísindaafneitunar (e. science denial).

Nú nýlega birti Ágúst línuritasúpu í dreifiriti sem heitir Sámur fóstri (bls. 16-17), sjá einnig heimasíðu Ágústar sem virðist vera orðin að upplýsingaveitu fyrir loftslagsafneitara. Þar má sjá gömul og klassísk línurit sem notuð eru til að slá ryki í augu lesenda, í þeim tilgangi að þeir “efist” um loftslagsvandann sem við stöndum frammi fyrir. Með þessu ýtir Ágúst undir og hvetur til loftslagsafneitunar. Hér er fyrri hluti yfirferðar um línuritin sem hann birtir í sinni blaðagrein (seinni hluti birtist vonandi síðar ef tími gefst), texti undir myndum hans birtist hér eins og þær birtust hjá Ágústi.

Hitafrávik jarðar frá 1880 til dagsins í dag

Hér notar hann hnattrænt hitafrávik frá NASA-GISS gagnasafninu og telur að þar sé hitastigið ýkt.

Mynd 1:   Lóðrétti ásinn á líuritinu er þaninn gríðarlega mikið út. Um það bil einn millímetri á hitamælinum er stækkaður næstum 100 falt í 100 mm eða 10 cm. Allur lóðrétti skalinn kæmist á milli tveggja 1° strika á venjulegum útihitamæli.

Hér er í grunninn mynd sem sýnir meðalhitafrávik til ársins 2014 (meðalhiti hnattrænn og sýnir ágætlega breytingar milli ára). Hann teiknar síðan skýringar inn á myndina til að villa um fyrir lesendum. Þar gefur hann til dæmis í skyn að þetta sé lítil sem engin breyting á hitastigi, af því að hitafrávikið kemst fyrir milli strika á venjulegum hitamæli. Þetta gæti verið dæmi um svokallaða Red herring rökvillu, en mælikvarði meðalhitans skiptir ekki máli og tekur athyglina frá mælingunum sjálfum. Hann gerir lítið úr þessari breytingu, en það sést vel hversu alvarlegar breytingar þetta eru, þegar á það er horft að það þurfti bara um 4°C hækkun hitastigs til að koma jörðinni úr ísköldu jökulskeiði ísaldar og yfir í hlýjasta skeið nútíma (e. climatic optimum).

Það skal bent á að mynd Ágústar nær ekki nema til ársins 2014 en næstu fjögur ár þar á eftir hafa öll verið mun heitari en öll árin fyrir árið 2014 (sjá mynd hér neðar).

Hnattrænn hiti frá 1880-2018 (NASA-GISS). Svarta línan sýnir árlegt meðalhitafrávik og rauða línan fimm ára meðaltal. Sjá upplýsingar um gagnasafnið í Lenssen et al. (2019).

Eins og sést ef skoðað er nýtt línurit, án mistúlkana þá hefur hitastig haldið áfram að aukast og nú hafa menn þurft að teygja lóðrétta ásinn meir til að koma meiri gögnum fyrir. Fjögur síðustu árin ná ekki inn á mynd Ágústar – þrátt fyrir að þau gögn séu til og ber það vott um að notuð séu sérvalin gögn (e. cherry picking), enda munar alveg um fjögur heitustu ár síðan mælingar hófust (þannig að lóðrétti ásinn sem sýnir bara um 1,0°C mun er allt í einu kominn með lóðréttan ás sem sýnir 1,5°C).

Hitafrávik á nútíma (e. holocene)

Hægt er að áætla fornhitastig á yfirborði Grænlandsjökuls með því að skoða samsætur (e. isotopes) í ískjörnum jökulsins og hefur þannig fengist góðar vísbendingar um sveiflur í hitastigi við yfirborð jökulsins – sem dæmi eru stöðvarnar GISP (Greenland ice sheet project) og GRIP (Greenland ice core project). Ágúst notar GISP kjarna og niðurstöður vísindamanna sem rannsaka þá, en varar um leið við að hér sé um að ræða hitastig á Grænlandsjökli en ekki meðalhiti jarðar. Samt telur hann sig geta fullyrt að það sé “... ámóta hlýtt í dag og fyrir 1000 árum (Medieval Warm Period), allnokkuð hlýrra fyrir 2000 árum (Roman Warm Period) og töluvert hlýrra fyrir um 3000 árum (Minoan Warm Period)“.

Mynd 2:   Niðurstöður mælinga á ískjörnum fengnum úr rúmlega 3000 metra djúpri holu sem boruð var í Grænlandsjökul. Skammvinn hlýskeið á sögulegum tíma eru sýnd með grænu. Takið eftir að lóðrétti skalinn vinstra meginn sýnir lofthitann á Grænlandsjökli, en lóðrétti skalinn hægra meginn sýnir áætluð frávik í hnattrænum meðal lofthita, sem er talinn helmingur af hitabreytingunni á jöklinum.

Fyrst skal ítreka viðvörunarorð Ágústar um að þarna er alls ekki um að ræða hnattrænt hitastig, heldur mjög staðbundið hitastig og því ekki hægt að setja sama sem merki milli þessa línurits og hitasveifla hnattrænt.

Því næst er rétt að benda á að þarna er að auki beitt sama bragð og við fyrstu myndina, þ.e. að sýna ekki nýjustu gögnin og gefa í skyn að búið sé að uppfæra gögnin til nútímans (sjá einnig: Að fela núverandi hlýnun). Hvernig annars ætti hann að geta fullyrt að hitinn í dag sé jafn mikill eða lægri en þessi fyrri tímabil (fyrir 1000, 2000 og 3000 árum)? Þegar gögnin eru skoðuð betur, þá kemur í ljós að þau ná eingöngu fram til ársins 1855, töluvert áður en hin hnattræna hlýnun byrjaði.

En hvernig hefur hitastigið breyst upp á Grænlandsjökli síðastliðin 160 ár eða svo? Í grein sem kom út árið 2009 (Jason E. Box 2009) og var fjallað um á Skeptical Science (Confusing Greenland warming vs global warming), var kannað meðal annars hvernig hitastig hefði breyst á Grænlandi frá árinu 1840-2007. Einn af stöðunum sem kannaður var, er þar sem GRIP ískjarnarnir voru boraðir, en það er eingöngu í um 28 km fjarlægð frá þeim stað sem GISP kjarnarnir voru boraðir og fyrrnefnt línurit sem Ágúst birtir er byggt á.

Hitastig á GRIP staðnum. meðalhitinn á GRIP staðnum frá 1850-1859 (blá lína) og 2000-2009 (rauð lína). Einnig má sjá hitastig fyrir 1847 og 1855 fyrir GISP (rauðir krossar).

Á GRIP hækkaði hitastig um 1,44°C frá miðri 19. öld og fram til fyrsta áratugs 21. aldar. Í ljós kemur að hitastigið á Grænlandsjökli í byrjun þessarar aldar var orðið sambærilegt við hitastigið fyrir um 2000 árum. Síðan þá hefur hert á hlýnuninni á Grænlandi (samanber frétt á RÚV frá því í sumar – Grænlandsjökull bráðnar mjög hratt). Það er því ljóst að þetta línurit sem Ágúst birtir, sýnir alls ekki það sem hann vill sýna – að það hafi verið hlýrra fyrir 1000, 2000 og 3000 árum heldur en í dag.

Til eru fjölmargar rannsóknir þar sem tekið hefur verið saman hnattrænt hitafrávik undanfarin nokkur þúsund ár (sjá t.d. Hokkíkylfa eða hokkídeild?). Sem dæmi má nefna Marcott o.fl. 2013, en þegar búið er að taka saman áætlað hitastig síðustu 11.300 ár og leggja nútímahitamælingar saman við, þá er nokkuð augljóst að núverandi hlýnun er geysilega hröð og nú þegar er hitinn orðinn meiri en nokkurn tíma áður á nútíma (e. holocene).

Alkul á Kelvin

Að gamni þá fylgir með næsta línurit Ágústar, þó honum geti ekki verið alvara:

Mynd 3:   Sé teiknaður hitaferill sem sýnir hlýnun jarðar frá alkuli í Kelvín-gráðum, þá sést ekki nein breyting. Svo lítil er hún.

En að öllu gamni slepptu, þá segir hann um hitamælingar að “… rétta aðferðin er að miða við Kelvin gráður og þá fæst 0,3% hækkun á síðastliðnum 150 árum“.

Miðaldir og Loehle

Um næsta línurit höfum við á loftslag.is áður fjallað um (sjá Miðaldir og Loehle). Á því línuriti ætlast Ágúst til að lesendur sjái glöggt að hlýnunin nú sé ekki búin að ná þeim hæðum sem að miðaldarhlýnunin náði. Þannig hefur hann náð að sannfæra ansi marga um að hlýnunin nú sé minni en á miðöldum.

Mynd 5:      Hnattrænar breytingar í meðalhita lofthjúps jarðar síðastliðin 2000 ár.

Þess ber að geta að línuritið sem Ágúst notar er að öllum líkindum teiknað eftir óleiðréttu gögnum Loehle (Sjá leiðrétt gögn Loehle 2007).

En er þetta réttmæt mynd af hitastigi síðastliðinna tvö þúsunda ára ef miðað er við gögn Loehle? Áhugamaður um loftslagsbreytingar að nafni Rob Honeycutt, hafði samband við Loehle sjálfan og eftir töluverð samskipti þá afhenti Loehle honum hitagögn með sambærilegu vegnu meðaltali frá HadCRU (29 ára meðaltal) – til að framlengja línurit Loehle fram til loka síðustu aldar. Hann teiknaði það upp og fékk eftirfarandi mynd:

Svo virðist vera, að þrátt fyrir allt þá sé hlýnunin undanfarna áratugi einstök síðastliðin 2000 ár. Ef við síðan berum rannsókn Loehle saman við önnur línurit þar sem metið hefur verið hitastig síðastliðin 2000 ár (Mann o.fl., Crowley og Lowery, Jones o.fl., Moberg og Shaolin o.fl.), þá sést að þrátt fyrir allt, þá er enginn vafi á því að hlýnunin nú er óvenjuleg – einungis er spurningin sú, hversu mikið meiri er hlýnunin nú en á miðöldum:

Þannig að þó notuð séu gögn Loehle (sem þykja byggð á of fáum gagnasöfnum), þá er ljóst að niðurstaðan er sú að hlýnunin nú er meiri en á miðöldum, sem er allt önnur mynd en Ágúst vill teikna upp af hitabreytingum síðustu 2000 ár.

Hafísútbreiðsla Norðurskautsins undanfarin árþúsund

Eitt af því sem vísindamenn nota til að sýna fram á að hnattrænt hitastig er að hækka, er hafísútbreiðsla Norðurskautsins. Árið 2017 birtist í Nature áhugaverð grein um breytileika í hafísútbreiðslu Norður-Atlantshafsins og birtist þar línurit sem sýnir breytileika í hafís norður af Íslandi síðastliðin 3000 ár (sjá North Atlantic variability and its links to European climate over the last 3000 years).

Mynd 6: Útbreiðsla hafíss norðan Íslands síðastliðin 3000 ár.   Grein Paola Moffa-Sánchez & Ian R. Hall í Nature Communications 2017. Við erum stödd á ferlinum lengst til vinstri. Hafísinn hefur lengst af undanfarin 3000 ár verið mun minni en undanfarið. Litla ísöldin svokallaða sker sig þó úr.

Þetta línurit sýnir einungis breytileika á litlu svæði Norður-Atlantshafsins og því frekar vel útilátið að segja: “Að undanskilinni Litlu ísöldinni hefur hafís yfirleitt verið minni en í dag unanfarinn 3000 ár hið minnsta”.

Nákvæm gögn hafa verið söfnuð um útbreiðslu hafíss í um 40 ár byggð á gervihnattagögnum. Hægt er að sjá lengra aftur í tíman með svokölluðum vísum (e. proxy) sem sýna óbeint hvernig hafísútbreiðslan hefur verið í fortíðinni (samanber línuritið hér að ofan). Árið 2011 kom út grein þar sem rýnt var í vísa um fornútbreiðslu hafíssins á Norðurskautinu og nær það til hafíssútbreiðslu síðastliðna 1450 ára (sjá Kinnard o.fl. 2011 og umfjöllun loftslag.is um greinina Hafís Norðurskautsins síðastliðin 1450 ár).

Áhugavert er að skoða útlit línuritsins, en glöggir lesendur loftslag.is kannast kannski við útlitið – en það minnir mjög á hokkíkylfur sem orðnar eru fjölmargar (sjá Hokkíkylfa eða hokkídeild?).

Meiri óvissa er eftir því sem farið er lengra aftur í tíman – þá aðallega vegna þess að þau gögn sem nothæf eru fækkar. Engu að síður er augljóst að í lok tuttugustu aldar er niðursveiflan fordæmalaus – allavega síðastliðin 1450 ár – bæði hvað varðar magn og lengd tímabils.

Niðurstaða

Í þessari yfirferð hefur verið farið yfir fyrri hluta þeirra línurita sem fylgja nýlegri blaðagrein Ágústar H. Bjarnasonar um breytingu á meðalhita jarðar. Þar kemur glögglega fram mistúlkun og sérval gagna (e. cherry picking) sem eiga að hans mati að sýna hvernig núverandi hlýnun sé hverfandi í stóra samhenginu. Þannig sérvelur hann gögn sem sýna ekki hlýnunina undanfarin ár eða áratugi. En einnig birtir hann línurit sem sýna eingöngu mjög lítinn hluta hnattarins og þar með staðbundnar sveiflur í loftslagi sem segja ekkert til um hvernig loftslag er að breytast hnattrænt sem einnig er angi af því að sérvelja gögn sem passa rökunum. Mögulega má finna fleiri rökleysur, en greinilegt að sérvalin gögn eru í uppáhaldi hjá Ágústi.

Tengt efni á loftslag.is

Fimm einkenni loftslagsafneitunar
Eru vísindamenn ekki sammála?
Hafísinn ekki að jafna sig
10 loftslagsmýtur afhjúpaðar

12/12/2019
Um tímann og vatnið

Við hér á loftslag.is viljum gjarnan mæla heilshugar með sýningunni Um tímann og vatnið eftir Andra Snæ Magnason. Andri segir sögu sem rammar hvað við stöndum frammi fyrir á næstu áratugum og tengir það bæði fortíð og framtíð. Eftirfarandi lýsing er tekin af vef Borgarleikhússins:

Andri Snær Magnason

“Á næstu 100 árum mun jörðin okkar fara í gegnum breytingar sem eru stærri en tungumál okkar og myndhverfingar geta höndlað. Þessar yfirvofandi ummyndanir sprengja í raun skynjun okkar svo við heyrum bara eitthvað hvítt suð. Andri Snær Magnason ætlar að hjálpa okkur að sjá gegnum suðið og skilja stærðirnar með því að blanda saman persónulegum sögum, vísindum, minningum og hugmyndum um framtíðina. Þannig vefur hann fyrir okkur söguþráð sem er í senn ævintýralegur, alvarlegur og kannski með vonarglætu í lokin. Búðu þig undir ferðalag upp á Vatnajökul, þar sem við hittum Robert Oppenheimer, höfund kjarnorkusprengjunnar, leitum að uppruna lífsins og heyrum um frændann sem endurholdgaðist sem forsögulegur krókódíll áður en við förum á fund hjá heilögum manni sem lumar á svarinu við spurningunni um tilgang lífsins.”

Fram koma Andri Snær Magnason, Högni Egilsson og skólakór Kársnesskóla. Það má nálgast miða á vef Borgarleikhússins og næstu sýningar í Borgarleikhúsinu verða þann 12. og 26. nóvember.

11/11/2019
Harmageddon, Erna Ýr og samsæriskenningarnar
Átakalínur

Miðvikudaginn 29. október var viðtal við mig (Svein Atla Gunnarsson) um loftslagsumræðuna á Harmageddon, sem er á X-inu, FM 977. Ernu Ýri Öldudóttur blaðamanni á Viljanum var einnig boðið í þáttinn sem fulltrúi þeirra sem ekki taka mark á loftslagsvísindum, sem einnig er kallað að vera í afneitun á loftslagsvísindum. Uppleggið í þættinum hjá þeim Frosta og Mána var að fá fram átök sem væru gott útvarpsefni og var ég meðvitaður um það frá upphafi. Áður en viðtalið hófst gaf ég þáttarstjórnendum og Ernu leiðarvísinn Efasemdir um hnattræna hlýnun – Hinn vísindalegi leiðarvísir, sem við hér á loftslag.is þýddum fyrir nokkrum árum og er ágætt lesning fyrir alla sem vilja fá innsýn í fræðin og afneitunina.

Eins og svo oft áður þá fullyrti Erna Ýr um allskyns hluti sem mest minna á samsæriskenningar, en eitt aðalatriðið hjá henni virtist vera að stilla hlutunum upp á einhvern hátt þannig að viðmælendur hennar þurfi að svara fullyrðingum sem ekki eru svaraverðar, að fá aðra til neita staðhæfingum sem hún setur fram og/eða setja fram hluti sem hafa á stundum litla sem enga rót í sjálf loftslagsvísindin eða í besta falli mistúlkanir á fræðunum. Eins og oft vill verða þá eru rangfærslur afneitunarinnar þannig að það er tímafrekt að hrekja þær (þó vissulega sé búið að marg hrekja flest allt oft áður) og verður því ekki gert efnislega í stuttu útvarpsviðtali þar sem tíminn er af skornum skammti. En hvað um það, í byrjun rifjaði ég upp hvernig ýmsar af fyrri fullyrðingum Ernu Ýrar svipaði til samsæriskenninga, m.a. um fullyrðingar hennar um að loftslagsvísindi væru svindl þar sem vísindamenn væru samkvæmt Ernu að fela gögn til að græða á vandanum, ásamt fullyrðingum um að Al Gore hefði fundið loftslagsvandann upp til að græða pening! Svona staðhæfingar eru auðvitað tómar samsæriskenningar (sjá meira t.d. hér og hér).

Sveinn Atli og Erna Ýr eftir viðtalið

Iðnaður, gróði, dýrtíð og ríkisstyrkir

Frosti nefndi að það væri kannski hægt að segja að umhverfisvernd væri orðin iðnaður sem væri bara að græða á tá og fingri. Jú, jú einhverja peninga (jafnvel líka strit, svita og tár) þarf til að taka á vandanum og kannski ná einhverjir aðilar að græða á því eða hafa sitt viðurværi í því að finna lausnir, það er ekki útilokað. Ég er þó afskaplega efins um að það séu margir í þessum geira að stórgræða á því að taka á loftslagsvandanum og allra síst harðduglegir vísindamenn sem þurfa nánast að betla hverja krónu til rannsókna og það er geysileg samkeppni um þá aura. En það er nú samt bara eins og það er og það er varla bannað að vera séður í viðskiptum eða hugsanlega stofna fyrirtæki utan um lausnir til að taka á vandanum eða á annan hátt skapa störf og arð eða er það kannski bannað? Svo var aðeins farið yfir það að það væri svo rosalega dýrt að taka á vandanum og það myndi bitna á þeim fátækustu (sem virtist vera Ernu mikið kappsmál að koma að). Það má alveg færa rök fyrir því að það sé sjálfsagt að ræða hvernig þeir sem menga greiða fyrir mengunina eða hvernig er á annan hátt hægt að reyna að draga úr eftirspurninni eftir jarðefnaeldsneyti. Það má ræða hvernig og hvort það má minnka eftirspurnina með gjöldum og sköttum (og auðvitað ef fólk hefur aðrar hugmyndir þá eru þær vel þegnar og um að gera að ræða þær). En það er einföldun að taka það eitt og sér út fyrir sviga og gera að einhverju aðalatriði. En vissulega má endilega ræða það bara vel og ítarlega hvernig við viljum standa að því að minnka losun, með eða án skatta eða bara hvað getur minnkað eftirspurn eftir jarðefnaeldsneyti almennt. Eftirspurn er einn þátturinn og þar hefur verðið áhrif, þannig að skattar og gjöld eru sjálfsagt hluti af vopnabúrinu til að finna lausnir, og um að gera að ræða það nánar, en þá auðvitað án þess að einstakir viðmælendur kategórískt afneiti vandanum. Svo er heimurinn auðvitað að breytast og við stefnum á að nota enn meira af grænni orku í framtíðinni. Græn orka eins og vind- og sólarorka er líka að verða ódýrari með hverju árinu sem líður. Heimurinn stefnir því í átt að meiri sjálfbærni og þeim breytingum getum við tekið fagnandi. Þeim breytingum fylgir auðvitað atvinna og vonandi arðsemi, þannig að eitt tekur við af öðru (einu sinni var jú hvalafita notuð til að lýsa upp híbýli manna, en það breyttist sem betur fer og eftirspurnin eftir hvalafitu hvarf og þróunin hélt áfram). Þess ber einnig að geta að olíuiðnaðurinn fær ríkisstyrki (e. subsidies) sem gætu verið um 4,7 trilljónir dollara á ári, sem er jú upphæð sem er alvega fáránlega há og sem mætti vel endurskoða. Tilfæring styrkja gæti einnig komið sér vel til að taka á loftslagsvandanum, enda er þessi upphæð margfalt hærri en það sem loftslagsmálin fá til málaflokksins og þar að auki miklu hærri upphæð en ég nefndi í viðtalinu (sem voru 300 – 600 milljarðar dollara sem ég hafði séð einhversstaðar áður). Svona upphæðir eru einmitt hreyfiafl í umræðunni eins og Frosti nefndi og ef Erna eða aðrir vilja “follow the money” þá er þetta auðvitað upplögð byrjun.

Innantómar fullyrðingar

Erna fullyrti svo að Kína og Indland hefðu frítt spil innan Parísarsamkomulagsins og myndu/gætu aukið losun tvöfalt til 2030 (eða í raun eins og þjóðirnar sjálfar vildu samkvæmt Ernu). Það er efnislega rangt, það eru viðmið í Parísarsamkomulaginu varðandi losun og öll ríki hafa sín viðmið. Samkvæmt eigin viðmiðum Kína í takt við Parísarsamkomulagið þá stefnir Kína að því að losað ca. 10-20% meira um 2030 miðað við í dag (og það er ekki útilokað að gera betur), sjá nánar hér, Indland fær að auka losunina meira, en samt er Indland að standa betur við samkomulagið en margar aðrar þjóðir, miðað við hvernig samkomulagið er sett upp, betur en t.d. Kína og ýmis vesturlönd, sjá hér. En það er kannski ekki aðalmálið, enda er innan Parísarsamkomulagsins settir rammar fyrir öll lönd sem taka þátt í samkomulaginu (líka BNA sem er enn innan samkomulagsins), og losun á að byrja að dragast saman í heild bæði til 2030 og svo eftir þann tíma. Sum þróunarlönd fá að auka losun til 2030, enda er það hluti af því að viðurkenna að vesturlönd bera ábyrgð á langmestri losun, bæði uppsafnaðri losun og á mann og því er það einhverskonar verkfæri til að minnka aðstöðumuninn á milli landa. Losun á mann á vesturlöndum er almennt miklu meiri en í þróunarlöndum bæði á ársgrundvelli en ekki síður uppsafnað frá iðnbyltingu, sjá meira um losun og uppsafnað losun hér.

Mistúlkanir, rangfærslur og moðreykur

Erna fullyrti svo einnig að Goldman Sachs sé að kaupa kvóta á markaði og ætli að græða verulega á því í framtíðinni. Það er auðvitað ekki beinn partur af loftslagsvandanum þó einhver hugsanlega græði á því að kaupa kvóta á markaði (þó að það séu nú ekki endilega sterkar vísbendingar um að það standist heldur), en hér má lesa grein sem fjallar eitthvað um aðkomu Goldman Sachs að verðmati á kolefnislosun. Erna gat heldur ekki nefnt dæmi um hvernig almannafé komi inní svona viðskipti í viðtalinu, þrátt fyrir að ég spyrði að því. Ég mæli með að þeir sem telji að losunarkvótar hækki verulega á næstu árum og áratugum kaupi sér einfaldlega kvóta og græði síðar (reyndar veit ég ekki hvernig það fer fram að einhverjir kaupi og hangi á kvóta í skúffu til þess að græða síðar, en það er svo önnur saga).

Eðlisfræði sem skilur ekki pólitík

Hvað sem líður einhverjum fullyrðingum um að einhverjir séu að ljúga, græða og fela vandann, þá er vandinn jú bara að það er aukning gróðurhúsalofttegunda sem er af mannavöldum sem hækkar hitastigið. Eðlisfræðinni er jú nokk sama um pólitískt þref, enda eru gróðurhúsaáhrifin staðreynd og þau eru að aukast af mannavöldum, sjá t.d. hér, hér, hér og hér.

Að sá vafa

Frosti nefndi næst til sögunnar þessa 500 “vísindamenn” sem sendu skjal til Sameinuðu þjóðanna þar sem þeir efuðust um fræðin, en því hefur auðvitað verið margsvarað víða, enda lítið nýtt í því, sjá t.d. þessa grein þar sem farið er ítarlega yfir villur þessara 500 vísindamanna (sem eru jú fæstir með gráður tengdar loftslagsvísindum, eins og ég nefni í viðtalinu). Það að það séu til 500 sjálfskipaðir fræðingar á allskyns sviðum (flest ótengt loftslagsvísindum) sem vilja setja nafn sitt við afneitun kemur mér ekki á óvart. Þessi aðferð hefur verið við lýði í tugi ára og var í raun fullkomnuð af sígarettuframleiðendum uppúr miðri 20. öld þegar “sérfræðingar” lögðu nafn sitt við að reykingar væru nánast skaðlausar. Þess má geta að einhverjir sérfræðingar vafans varðandi loftslagsmálin komu einmitt upprunalega frá sígaretturframleiðendum þegar byrjað var að sá vafa um loftslagsvísindin, þannig að loftslagsafneitunin byrjaði með veganesti mjög þróaðrar aðferðafræði beint úr ranni sígarettuframleiðanda. Frosti virtist sjá ljósið þegar hann áttaði sig á því að til eru verkfræðingar sem aðhyllast 9/11 samsærið og leggja nafn sitt við það í hundraða tali, þannig að það er kannski ekki svo erfitt að fá 500 ósérhæfða “sérfræðinga” til að leggja nafn sitt við svona plagg.

Gífuryrði og barnaskólastærðfræði

Erna tók það illa upp að það væri búið að nefna samsæriskenningar í loftslagsumræðunni frá afneituninni (ég hafði þó mest nefnt það almennt, en auðvitað líka út frá hennar fyrri staðhæfingum) og fór svo að viðhafa stór orð um að það séu aðeins til 102 loftslagsspálíkön innan allra loftslagsvísindanna sem öll væru röng (nema eitt, sem er rússneskt) og að heimurinn í spálíkönunum sé miðaður út frá því að jörðin sé flöt! Hér, hér hér og hér svo má lesa aðeins nánar um spálíkönin (auðvitað ekki tæmandi listi), þar sem kemur vel fram að spálíkön hafa verið góð í að líkja eftir bæði fortíð og framtíð (s.s. við getum núna séð að spár sem voru gerðar fyrir 20-30 árum hafa gengið tiltölulega vel eftir). Þar á eftir fer Erna að ræða um að það væri rangt að 97% loftslagsvísndamenn væru sammála um að jörðin væri að hlýna af mannavöldum og jafnvel að þetta séu bara örfáir vísindamenn sem séu sammála um þetta, en restin hlýtur þá að þegja þunnu hljóði og taka þátt í “þögguninni” (ætli það sé ekki skilgreining á samsæri). Það er búið að marg hrekja þann málatilbúnað, sjá t.d. nýlega grein á loftslag.is sem nefnist “Eru vísindamenn ekki sammála?” og svo enn meira t.d. hér og hér. Erna var svo sek um undarlega reiknivillu þegar hún sagði að rúmlega 3000 vísindagreinar af ca. 11000 vísindagreinum væru 3,2%! Hún sagðist meira að segja hafa reiknað það í huganum, en hún var þó með allar tölurnar á blaði fyrir framan sig og hefur væntanlega þurft að hafa fyrir því að reikna þetta áður en hún kom á staðinn. Hugarreikningurinn var þó ekki betri en svo að hún átti erfitt með að viðurkenna að hafa haft rangt fyrir sér í þessu, þó það sé nú augljóst hverjum sem það vill sjá og getur reiknað barnaskólastærðfræðina skammlaust.

Fórnarlambið og dónaskapurinn

Erna fór því næst að saka mig um dónaskap fyrir það að segja að rangfærslur hennar væru rangar (það er vandlifað í þessum heimi). En það vill nú oft verða þannig að þeir sem halda fram rangfærslum varðandi loftslagsmálin og eru staðnir að verki við það grípa til þess að leika fórnarlömb fyrir það eitt að þurfa að hlusta á að einhver segi að þeirra fullyrðingar séu rangar (ó, hin viðkvæmu blóm afneitunarinnar). En á sama tíma þá er auðvitað fullkomlega eðlilegt í þeirra heimi að fullyrða að tugþúsundir vísindamanna séu að ljúga og séu bara að þessu til að græða persónulega og það sé verið að fela sannleikann bara til að leggja skatta á allan hinn saklausa almenning sem á sér einskis ills von (auðvitað er það góðmennskan ein hjá þeim)! En það er eins og það er, en auðvitað ber okkur að opinbera rangfærslur afneitunarinnar og ekki leyfa þeim að komast upp með mistúlkanir, samsæriskenningar og innantómar fullyrðingar án þess að opinbera vitleysuna. Fullyrðingar afneitunarinnar verða ekki að sannleika þó þær séu endurteknar þúsundum sinnum, sem mig grunar reyndar að þau haldi sjálf. Endurómur bergmálshellis afneitunarinnar er sterkur og hefur staðið yfir í tugi ára. Í lokin fór hún að segja að ég ætti að virða skoðanir annarra (s.s. hennar), en það er eins og að biðja um að allar skoðanir séu jafn réttháar, alveg sama hverjar þær eru. Samkvæmt því þá hafa t.d. 9/11 samsæriskenningar fullkomið vægi af því að einhver hefur þá skoðun, flatjarðarkenningar eru væntanlega líka fullkomlega eðlilegar og við eigum að bera virðingu fyrir þeim þar sem einhver hefur þá skoðun, hugmyndir um falsaðar tunglferðir hljóta líka að vera virðingarverðar enda getum við fundið einhvern með þá skoðun o.s.frv. Ég ber að sjálfsögðu virðingu fyrir því að við búum við skoðanafrelsi, en það þýðir ekki að ég þurfi að bera virðingu fyrir samsæriskenningum og rangfærslum bara af því að einhver hefur þá skoðun og telur hana hafa sama vægi og vísindagreinar, mælingar og rannsóknir.

Gagnrýnin

Það sem ég hef m.a. gagnrýnt varðandi umræðuna er einmitt það þegar samsæriskenningarnar eru settar upp með sama vægi og vísindin, s.s. eins og að þetta sé eitthvað 50:50 dæmi sett upp í einhverskonar morfískeppnisstíl. Þegar ég hafði samband við þá félaga á Harmageddon, þá gagnrýndi ég það að Erna hefði fengi hálfgert drottningarviðtal þar sem hún fékk pláss til að fara með mistúlkanir, rangfærslur og samsæriskenningar óátalið og án sjáanlegrar gagnrýni frá þáttastjórnendum. Þeir svöruðu því sem svo að þeir væru engir sérfræðingar, sem er svo sem gott og blessað og þeir þurfa ekki að vita allt. En það er þó ágætt í okkar nútíma heimi að útvarpsfólk með yfir áratuga reynslu kannist við aðferðafræði afneitunarinnar og vonumst við til þess að þeir félagar taki sig til og lesi leiðarvísinn sem ég gaf þeim og jafnvel þessa grein hér og kynni sér málin þannig að þeir þurfi ekki að spyrja “eins og saklaus börn” sem hafa aldrei heyrt um afneitun loftslagsvísinda áður. Mér fannst eins og að þeir áttuðu sig á líkingu 9/11 samsæriskenningana og aðferðafræði loftslagsafneitunarinnar í viðtalinu og það er þá allavega skref í rétta átt ef það var tilfellið.

Annars var mín nálgun að reyna að hafa áhrif á þá félaga Frosta og Mána, Erna er algjört aukaatriði í þeirri viðleitni minni, og að fá þá til að hugsa gagnrýnið varðandi það að bjóða til sín einhverjum sem einhliða afneitar vísindum og hafnar loftslagsvandanum. Ég hef fulla trú á því að þeir félagar hafi þá gagnrýnu hugsun sem þarf til að sjá í gegnum falskan málatilbúnað afneitunarinnar og þá allavega sýna þá viðleitni að reyna að kynna sér vel afneitun og hafa gagnrýni að leiðarljósi í sambandi við umræðu sem byggir á afneitun. Loftslagsváin er stærsti vandi mannkyns nú um stundir og ég persónulega neita að gefa afneituninni frjálsar hendur til að mistúlka og afvegaleiða umræðuna um loftslagsvandann. Loftslagsvandinn er of stórt mál til að við gefum afneiturum frítt spil. Afneitun hefur núna fengið frítt spil í meira en 3 áratugi, nú er kominn tími til að allir verði mjög gagnrýnir á afneitunina, jafnvel þó að það hafi áhrif á átakalínur í svokölluðu “góðu útvarpi”.

Tengt efni á loftslag.is
03/11/2019
Íslenskir jöklar og loftslagsbreytingar
Jöklar Íslands blandast oft inn í umræðu um loftslagsbreytingar hér á landi, enda eru jöklar taldir góðir vísar um breytingar á loftslagi. Þó er ekki alltaf allt sem sýnist í þeim málum.

Hvað bræddi jöklana á Vestfjörðum?

Stundum birtast fullyrðingar um að fyrst loftslag hafi breyst áður, þá sé ólíklegt að losun CO2 af mannavöldum hafi eitthvað með núverandi loftslagsbreytingar að gera. Ekki er alltaf farið djúpt í vísindin, en stundum hljómar það trúverðugt, þó ekki sé það alltaf raunin ef það er skoðað ofan í kjölinn. Lítum á nýlegt dæmi:

HVAÐ BRÆDDI VESTFJARÐARJÖKLANA FYRIR 1934?
… þegar CO2 útblástur hafði aðeins náð 10% af því sem það er í dag.
Það skyldi þó aldrei vera að CO2 skattarnir væru óþarfir?

Ef við sleppum því að sannreyna hvort rétt sé farið með, þá má segja að hlýnun loftslags á fyrri helmingi tuttugustu aldarinnar hafi verið vegna samspils aukinnar sólvirkni, minni eldvirkni og aukningar á CO2 af mannavöldum. Ef undanskilið er CO2 af mannavöldum, þá hafa hinir þættirnir spilað litla rullu eftir miðja síðustu öld. Sólvirkni hefur verið nokkuð stöðug á þeim tíma og eldvirkni jókst sem hefur kælandi áhrif á Jörðina – á sama tíma og Jörðin hefur hlýnað mjög mikið af völdum aukningar CO2 af mannavöldum.

Breytingar í jöklum Íslands fyrri alda voru að miklu leyti af náttúrulegum völdum öfugt við nú. Ef skoðaðir eru hvaða þættir hafa helst áhrif á loftslag nú, þá kemur í ljós að helstu áhrifaþættir hinnar hnattrænu hlýnunnar er losun CO2 af mannavöldum (sjá færsluna Áhrifaþættir hinnar hnattrænu hlýnunar):

Mynd 1: Heildar hlutur manna og náttúrunnar í hinni hnattrænu hlýnun sem orðið hefur síðastliðin 50-65 ár, samkævmt Tett o.fl. 2000 (T00, dökkblátt), Meehl o.fl. 2004 (M04, rauður), Stone o.fl. 2007 (S07, grænn), Lean og Rind 2008 (LR08, fjólublár), Huber og Knutti 2011 (HK11, ljósblár), og Gillett o.fl. 2012 (G12, appelsínugulur).

Að gamni má samt benda á að ekki er allt sem sýnist varðandi gögnin sem myndin af jöklum Vestfjarða virðist byggja á:
1. Glámufannirnar voru líklega aldrei jöklar og hvað þá svona stórt svæði. Í grein eftir Odd Sigurðsson (2004) segir: “Fyrirliggjandi gögn, einkum sú staðreynd að jökullinn var ekki á Glámu árið 1893, við lok eins kaldasta aldarþriðjungs íslandssögunnar þegar flestir eða allir jöklar landsins voru í hámarki, benda eindregið til þess að Glámujökull hafi ekki verið til sem slíkur á sögulegum tíma”.
2. Drangajökull náði aldrei yfir þetta svæði sem sýnt er þarna. Í Jöklabók Helga Björnssonar (2009) stendur… “Sveinn Pálsson (1794) teiknaði hann [Drangajökul] allt of langt suður og á korti Björns Gunnlaugssonar (1848) nær hann suður á Steingsrímsfjarðarheiði svo að hann er sýndur tvöfallt stærri en hann var í raun og veru”. Þá er til nokkuð skýr mynd af því hvernig jökullinn leit út samkvæmt vísindamönnum, þegar hann var stærstur á Litlu Ísöld (Brynjólfsson o.fl. 2015).
Drangajökull. Stærð hans á hámarki Litlu Ísaldar má sjá í ljósgráum lit, en þá náðu skriðjöklar um 3–4 km lengra niður dalina en nú (Brynjólfsson o.fl. 2015)

Þó jöklarnir hefðu verið mikið stærri, þá skiptir það ekki máli – því öfugt við þær náttúrulegu breytingar sem voru í gangi í loftslagi fyrri alda, þá er hin hnattræna hlýnun nú nær eingöngu vegna aukinnar losunar CO2 af mannavöldum.

Ok og hin táknræna athöfn

Fyrr í haust var táknræn athöfn til að minnast þess að ekki sé lengur jökull á Ok. Sumum fannst það “…undarleg athöfn… jökullinn væri löngu horfinn” og að “… jökullinn hefði horfið vegna þess að Jörðin væri að koma út úr Litlu Ísöldinni”.

Ok árið 2012.

Reyndar hafa áður komið fram fullyrðingar um að hin hnattræna hlýnun sé vegna þess að Jörðin sé að koma út úr Litlu Ísöldinni og jafnvel hafa menn haldið því fram að yfirvofandi sé nýtt kuldaskeið (sjá Um yfirvofandi Litla Ísöld).

Það er vissulega ekki langt síðan okkar hluti jarðkringlunnar gekk í gegnum kuldatímabil sem kallað er Litla Ísöldin (hjá okkur má telja að hún hafi staðið frá um 1450-1900). Ekki er alveg eining um hvort þá hafi verið töluverð hnattræn kólnun eða lítilsháttar og að einhverju leiti staðbundin kólnun.

Það er þó ljóst að hitastig hafði farið hægt lækkandi allavega síðustu 2000 ár, sérstaklega á svæðinu umhverfis Norðurskautið (Kaufman o.fl 2009).

Myndin sýnir langvarandi kólnun á Norðurskautinu, sem endaði snögglega við upphaf iðnbyltingarinnar og með mikilli hlýnun síðastliðin 50 ár. Bláa línan sýnir mat á hitastig út frá proxýgögnum úr vatnaseti, ískjörnum og trjáhringum. Græna beina línan sýnir að leitnin var í átt til kólnunar. Rauða línan sýnir bein mæligögn á hitastigi. Mynd úr Science, breytt af UCAR.

Samkvæmt Kaufman o.fl (2008) þá útskýrir ásvelta Jarðar (e. precession) að mestu leiti þessa hægfara niðursveiflu í hitastigi (sjá umfjallanir Einars Sveinbjörnssonar um hjámiðjusveifluna og um grein Kaufmans o.fl).

Hlýnun jarðar af mannavöldum hefur strokað út þá kólnun sem orðið hefur undanfarin nokkur þúsund ár, sem orðið hafa vegna ásveltu, þ.e. rek Jarðar innan sporbaugsins (Mynd: National Science Foundation)

Þessi breyting á ásveltu jarðar, er einn anginn í svokallaðri Milankovitch sveiflu.* Hluti af niðursveiflunni sem varð rétt fyrir iðnbyltinguna má þó hugsanlega einnig rekja til virkni Sólar, mikillar eldvirkni og eflaust líka í tímabundnum breytingum í hafstraumum sérstaklega þá í Evrópu (sjá t.d. Orsakir fyrri loftslagsbreytinga til nánari útskýringa á hlut þessara þátta).

*Ásveltan (precession) veldur því að jörðina rekur til innan sporbaugsins. Um tíma er jörð í sólnánd þegar sumar er á norðurhveli, en 10 þús árum síðar er hún í sólfirð þegar sumar er á norðurhveli. Þetta þýðir að hámarks-inngeislun sólar er meiri að sumarlagi í fyrra tilvikinu og mesti sumarhiti einnig meiri.

Í stuttu máli má því segja að Jörðin hafi verið að kólna smám saman síðustu árþúsundin, sérstaklega á norðurslóðum og Litla Ísöldin er að öllum líkindum hluti af þeirri kólnun. Því er það ekki svo að Jörðin hafi verið að jafna sig eftir Litlu Ísöldina, heldur er hlýnunin til komin af völdum aukinnar losunnar CO2 af mannavöldum.

Okjökull lét undan vegna þessarar hlýnunar og því eðlilegt að tengja hvarf Okjökuls við hnattræna hlýnun af mannavöldum. Án þeirrar hlýnunar hefði Okjökull að öllum líkindum haldið áfram að vera til og jafnvel stækkað, miðað við hina langdrægu kólnun sem var að eiga sér stað (sérstaklega á norðurslóðum).

Það að jökullinn hefði verið fyrir löngu horfinn, er hægt að deila um. Það er þó ljóst að vísindamenn töldu jökulinn ekki lengur til jökla árið 2014 (sjá „Jökullinn“ Ok er ekki lengur jökull), en þá segir Oddur Sigurðsson um Okjökul og skilyrði til að teljast vera jökull:

„Það er í fyrsta lagi að vera nógu þykkir til að hníga undan eigin fargi og til þess þurfa þeir að vera 40 til 50 metra þykkir og því nær þessi jökull alls ekki“.

Íslenskir jöklar og loftslagsbreytingar

Íslenskir jöklar breytast í takt við loftslagsbreytingar og þó að hægt sé í sumum tilfellum að telja upp jökla sem voru minni t.d. á Landnámsöld (mögulegt er að Ok hafi ekki einu sinni verið til þá) eða stærri í byrjun síðustu aldar (líkt og flestir jöklar á Íslandi), þá er staðreyndin sú að þær breytingar urðu vegna náttúrulegra orsaka og voru breytingar í Sólinni og sporbraut jarðar mikilvirkastar (auk eldvirkni) síðustu árþúsundin.

Það felur samt ekki þá staðreynd að hin hnattræna hlýnun sem nú er, er vegna aukinnar losunnar CO2 út í andrúmsloftið af mannavöldum og við því verður að bregðast með öllum ráðum.

Heimildir og ítarefni:

Oddur Sigurðsson 2004: Gláma

Helgi Björnsson (2009): Jöklar á Íslandi.

Brynjólfsson o.fl. (2015): A 300-year surge history of the Drangajökull ice cap, northwest Iceland, and its maximum during the ‘Little Ice Age’

Kaufman o.fl. 2009: Recent Warming Reverses Long-Term Arctic Cooling

Um áhrifaþætti hnattrænnar hlýnunnar:
- Tett o.fl. 2000
- Meehl o.fl. 2004
- Stone o.fl. 2007
- Lean og Rind 2008
- Huber og Knutti 2011
- Gillett o.fl. 2012
Tengt efni á loftslag.is

Áhrifaþættir hinnar hnattrænu hlýnunar

Um yfirvofandi Litla Ísöld

Orsakir fyrri loftslagsbreytinga

Hjólastóllinn – ný heildarmynd
21/10/2019
Eru vísindamenn ekki sammála?
Loftslagsvísindin og grunnur þeirra styrkist dag frá degi, enda bætast sífellt við upplýsingar um yfirvofandi neyðarástand sem er í gangi og væntanlegt. Allt bendir til þess að fólk sé loks að verða nokkuð einhuga um að berjast gegn hinni hnattrænni hlýnun af mannavöldum, enda eru 97 % loftslagsvísindamanna sammála um að jörðin sé að hlýna af völdum aukinna gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum.

Í dag birtist samt eins og skrattinn úr sauðaleggnum ritstjórnarpistill í Viljanum (sjá skjáskot hér neðar), þar sem ritstjóri Viljans vildi benda lesendum á að vísindamenn væru alls ekki sammála um að það sé neyðarástand í loftslagsmálum. Þar birtist listi fimmhunduð alþjóðlegra vísindamanna, verkfræðinga og jafnvel stjórnmálamanna sem eru á skjön við viðtekin viðhorf í loftslagsmálum. Þar birtast reyndar mörg af sömu nöfnunum og oft áður í þessari umræðu, en hægt er að tengja mjög marga þeirra sem eru á þessum lista við peninga frá olíuiðnaðinum, aðrir eru komnir á eftirlaun eða eru alls ekki loftslagsvísindamenn. Við höfum fjallað um suma af þeim hérna áður, t.d. Tim Ball, Richard Lindzen og auðvitað Lord Monckton.

En ef horft er framhjá því að hugsanlega sé stór hluti “vísindamannanna” á þessum lista ómarktækur – hversu ósammála eru vísindamenn almennt um loftslagsvísindin?

Hvað er samhljóða álit vísindamanna?

Segja má að komið sé samhljóða álit um eitthvað (e. consensus) þegar vísindamenn hætta að rökræða það frekar. Til að byrja með eru margar tilgátur í gangi, sem eru prófaðar og endurprófaðar og með vísindalegri nálgun komast vísindamenn nær bestu kenningunni. Það er í eðli vísinda að vísindamenn reyna að afsanna tilgátur og kenningar annarra vísindamanna og þeir sem komast næst sannleikanum fá sínar línur skrifaðar í sögubækur framtíðarinnar. Næstum allar tilgátur hverfa í gleymsku, því að lokum er eftir ein kenning sem samhljóða álit er um. Það sem fylgir er oftast einungis fínstilling á kenningum og oftar en ekki bætast við púsluspil sem styrkja kenninguna.

Samhljóða álit í vísindum er alls ekki pólitískt. Það er ekki kosning. Vísindamenn hætta að rökræða efnið af því að yfirgnæfandi vísbendingar benda til þess að kenningin sé rétt og þeir ræða önnur mál, þar til ný gögn benda til þess að gamla kenningin sé ekki að virka lengur.

Samhljóða álit vísindamanna um hnattræna hlýnun

Hvað segja loftslagsvísindamenn um hnattræna hlýnun af mannavöldum? Nokkrar rannsóknir hafa farið fram, þar sem álit þeirra sem eru virkir í faginu hefur verið skoðað. Niðurstaðan er sláandi: yfir 97% loftslagssérfræðinga eru sannfærðir um að mannkynið valdi breytingum á hnattrænu hitastigi jarðar, sjá Doran og Zimmerman 2009 og Anderegg o.fl. 2010.

Þetta hefur einnig verið staðfest í ritrýndum rannsóknum. Skoðaðar voru ritrýndar greinar frá árunum 1993 til 2003 þar sem stikkorðið „global climate change“ (is. hnattrænar loftslagsbreytingar) er notað. Engin þeirra var í mótsögn við hið samhljóða álit, að athafnir manna valdi hnattrænni hlýnun sjá Oreskes 2004.

John Cook o.fl. 2016 skrifuðu svo grein um þetta samhljóða álit. Tvær helstu niðurstöður þeirra eru eftirfarandi:
1. Það fer eftir hvernig hið samhljóða álit loftslagssérfræðinga er mælt, hvar það lendir. Það er á milli 90-100% loftslagsvísindamanna sem eru sammála því að loftslagsbreytingar séu af mannavöldum og að meirihluti rannsókna bendir til 97% samhljóða álits meðal loftslagsvísindamanna sem eru virkir í faginu.
2. Því meiri sem sérfræðiþekking loftslagsvísindamanna var, því hærra var hið samhljóða álit um hnattræna hlýnun af mannavöldum.
Mynd sem sýnir rannsóknir á hinu samhljóða áliti vísindamanna á hinni hnattrænu hlýnun af mannavöldum, þar sem horft er sérstaklega á loftslagsvísindamenn sem hafa gefið út ritrýndar greinar um loftslagsbreytingar.

Mynd sem sýnir tengsl milli sérhæfingar í loftslagsvísindum og samhljóða álits á hnattrænni hlýnun af mannavöldum.

Samhljóða álit vísindamanna er öflugt tól. Enginn einn hefur tíma eða tækifæri til að læra allt, þannig að nauðsynlegt er að reiða sig á niðurstöður margra sérfræðinga. Það er ástæðan fyrir því að við förum til lækna þegar eitthvað bjátar að heilsunni. Mikill meirihluti fólks treystir þannig á samhljóða álit vísindamanna. Það er einmitt ástæðan fyrir því að upp spretta reglulega greinar á netinu þar sem gert er lítið úr hinu samhljóða áliti loftslagsvísindamanna, því minna sem hið samhljóða álit vísindamanna er í hugum almennings, því líklegra er að ekki verði tekist á við vandann, sem virðist takmark miðla eins og Viljans sem enduróma því gamalgrónar aðferðir afneitunarinnar gagnrýnislaust.

Heimildir og ítarefni

Byggt á grein á Skeptical Science: The 97% consensus on global warming

Doran og Zimmerman 2009 (ágrip): Examining the Scientific Consensus on Climate Change.

Anderegg o.fl. 2010: Expert credibility in climate change.

Oreskes 2004: Beyond the ivory tower: the scientific consensus on climate change.

John Cook o.fl. 2016: Consensus on consensus

Tengt efni á loftslag.is
01/10/2019
10 ára afmæli
Í tilefni af 10 ára afmælis loftslag.is ákváðum við ritstjórarnir að líta yfir farinn veg, jafnvel uppfæra síðuna og skrifa nýja pistla um loftslagsmál og hið stigmagnandi vandamál loftslagsbreytinga eða eins og það er skilgreint í dag, hamfarahlýnun.

Tíminn virðist samt lúta öðrum lögmálum nú en fyrir 10 árum, því tími til að skrifa pistla og fréttir fyrir loftslag.is virðist hafa horfið eins og dögg fyrir sólu frá ritstjórninni. Líklega er það samt ekki tíminn sjálfur sem er að breytast heldur umhverfið allt, hvort heldur við horfum á hið náttúrulega umhverfi sem við höfum verið að skrifa um eða umhverfið sem skrifar um hið náttúrulega umhverfi. Skoðum aðeins hvað við er átt.

Umræðan

Fyrir 10 árum voru fáir fjölmiðlar að skrifa um loftslagsmál á Íslandi og þegar þeir skrifuðu eitthvað var það happa og glappa hvort þeir færu með rétt mál eða ekki. Skýrslur IPCC höfðu vissulega komið út, en nokkuð algengt var að gera minna úr loftslagsbreytingum af mannavöldum en rétt var miðað við þekkinguna sem var til staðar í vísindasamfélaginu. Mikið af mýtum voru í gangi, oft eitthvað sem auðvelt var að henda fram í rökræðum ef einhver vildi virkilega afneita því sem fræðimenn voru að segja. Þetta umhverfi þar sem afneitun virtist átakalína í umfjöllun um loftslagsmál var m.a. hvetjandi fyrir ritstjórnina á sínum tíma, enda vildi ritstjórnin hvetja til upplýstrar málefnalega umræðu um loftslagsmál byggða á staðreyndum málsins og hinum vísindalega grunni.

Það var í þeim farvegi sem loftslag.is varð til, nauðsynlegt var að halda til haga þeim sífjölgandi mýtum sem voru í gangi um loftslagsmál og vísindin þar á bakvið. Við stofnum loftslag.is skrifuðum við þetta:

Þessi síða er tilkomin að undirlagi síðustjórnenda, sem eru Höskuldur Búi Jónsson og Sveinn Atli Gunnarsson. Síðan er hugsuð sem upplýsingasíða um loftslagsmál. Hér verður tekið á ýmsum málum tengdum loftslagsmálum, til að mynda fréttatengdu efni, ýmsum skoðunum varðandi efnið og fræðilegu ívafi. Hinn vísindalegi grunnur, tenglar á hægri hluta síðunnar, er ætlað til upplýsingar um hvernig fræðin eru uppbyggð, hvaða afleiðingar eru taldar geta orðið vegna loftslagsbreytinga, hvers konar lausnir eru nefndar til sögunnar ásamt ýmsum spurningum og svörum sem við reynum að leita svara við. Einnig munum við fá gesti til að skrifa gestapistla þar sem velt verður upp ýmsum málefnum tengt loftslagsmálum.

Fyrstu 4-5 árin voru síðan mjög virk hjá okkur og smám saman varð til banki hugmynda og upplýsinga sem hægt var að vísa í, sérstaklega ef svara þurfti mýtum um loftslagsmál. Fréttir utan úr heimi og innlendir pistlahöfundar sköpuðu góðan vettvang til að auka þekkingu landsmanna á loftslagsbreytingum, og jú loftslag var og er svo sannarlega að breytast vegna aukins bruna jarðefnaeldsneytis og breyttrar landnotkunar, þ.e. aukins CO2 í andrúmsloftinu af mannavöldum.

Gestapistlar, umfjallanir fjölmiðla, heimsóknir og viðurkenningar

Eitt það skemmtilegasta sem loftslag.is hefur gert er að hafa samband við hina ýmsu vísindamenn og áhugamenn um loftslag á Íslandi og fá hjá þeim gestapistla um hin ýmsu málefni tengd loftslagsmálum frá ýmsum sjónarhornum. Gestapistlahöfundar eiga miklar þakkir skyldar.

Öll árin höfum við líka verið í óbeinu samstarfi við síðu eins og Skeptical Science, þar sem við höfum m.a. þýtt mýtur og annað efni frá þeim. Höskuldur hefur einnig skrifað eina athyglisverða grein fyrir Skeptical Science þar sem hann rannsakaði miðaldaverkefni frá CO2 Science, sem er síða sem afbakar umræðuna með útúrsnúningum sem ekki standast skoðun, eins og Höskuldur sýnir fram á í færslunni sem finna má á loftslag.is líka.

Árið 2013 kom hér til landsins Bill McKibben, en hann er höfundur fjölda bóka um umhverfismál og einn stofnenda hinnar alþjóðlegu grasrótarhreyfingar 350.org, sem berst fyrir því að verja Jörðina fyrir hlýnun andrúmslofts. Af því tilefni hittu ritstjórar loftlag.is Bill ásamt stjórnmálamönnum á áhugaverðum súpufundi.

Loftslag.is hefur einnig fjallað um skýrslur IPCC um loftslagsmál, sem og loftslagsráðstefnur (frá vonbrigðanna í COP15 í Kaupmannahöfn til vonarinnar í COP21 í París) og allskyns vísindagreinar og skild málefni.

Loftslag.is í samvinnu við París 1,5 tók þátt í að rýna loftslagsstefnu stjórnmálaflokkanna í tvennum kosningum, árið 2016 og 2017. Þar gáfum við flokkunum einkun eftir áherslum þeirra við að koma loftslagsmálum aukið vægi í stefnu þeirra fyrir kosningar og þrýstum þar með á stjórnmálaflokkana að taka afstöðu, þannig að fólk gæti kosið flokka eftir því hvar þeir stæðu í loftslagsmálum. Líklega að hluta út af því fékk loftslag.is Fræðslu- og upplýsingaviðurkenningu Festu og Reykjavíkurborgar í loftslagsmálum árið 2017. Við teljum að einkunagjöfin hafi verið með í að gera loftslagsmálin aðeins sýnilegri í þessum tveimur kosningum.

Undanfarin ár hefur loftslag.is verið minna virk, en síðuhöfundar hafa samt haldið áfram umræðu um loftslagsmál þar sem svara hefur þurft mýtum, bæði á loftslag.is og einnig í athugasemdakerfum og á samfélagsmiðlum í netheimum, sem eiga það til að loga öðru hvoru og það veitir ekki af málefnalegri nálgun þar.

Núna, 10 árum eftir að loftslag.is fór í loftið, þá hafa tímarnir breyst nokkuð. Loftslagið heldur þó því miður áfram að breytast og menn halda áfram að brenna jarðefnaeldsneyti í miklum mæli. Hins vegar eru loftslagsmálin orðið það gildandi umræðuefni í samfélaginu að stórar innlendar fréttaveitur eru farnar að fjalla um loftslagsmálin mjög reglulega. Má þar til dæmis nefna Stundina, sem gaf út tölublað í vor sem var sérstaklega tileinkað loftslagsmálum. Einstakir blaðamenn hafa líka verið ötulir í umfjöllun um loftslagsmál, má þar meðal annars sérstaklega nefna, að öðrum ólöstuðum, Kjartan Kjartansson sem hefur bæði verið á mbl.is og núna á visir.is þar sem hann skrifar reglulega um loftslagsmál. Umfjöllun ýmissa fjölmiðla um Gretu Thunberg, öflugan sextán ára ungling sem hefur mótmælt aðgerðarleysi fyrri kynslóða í loftslagsmálum, hefur verið mikil undanfarna mánuði og breytingar í náttúrunni fara ekki framhjá nokkrum manni sem fylgjast með fréttum almennt. Þess má geta að Greta Thunberg er samkvæmt einhverjum heimildum skyld Svante Arrhenius (faðir Gretu er skírður í höfuðið á Svante Arrhenius), en opnunardagur loftslag.is þann 19. september 2009 var einmitt valin vegna tengingar við fæðingardag hans:

“19. september var valin vegna þess að þá eru liðnir 55.000 dagar frá fæðingu Svante Arrhenius. Hann var einn af þeim fyrstu sem gerði tilraun til að reikna út hugsanleg áhrif á aukningu koldíoxíðs í andrúmsloftinu. Hann fæddist þann 19. febrúar árið 1859 og dó 2. október 1927.”

Vegna breytinga í almennri fjölmiðlaumfjöllun um loftslagsmál á síðustu árum, þá má kannski segja að mikilvægi loftslag.is, sem upplýsingasíða um loftslagsmál og fréttasíða hafi minnkað töluvert og er það vel, því mikilvægt er að sem flestir séu upplýstir um loftslagsmálin sem er mikilvægasta mál samtíðarinnar og framtíðarinnar. Það er þó enn langt í land, en almenningur er þó betur upplýstur en fyrir 10 árum og fólk er almennt jákvæðara gagnvart því að taka á vandanum, jafnvel þó það geti haft persónulega breytingar í för með sér fyrir almenning.

Þátturinn “Hvað höfum við gert?” hefur einnig orðið til þess að opna hug almennings varðandi loftslagsvandann og var það gríðarlega gott efni sem vafalítið breytti viðhorfi fólks til loftslagsmála. Fólkið á bak við “Hvað höfum við gert?” fékk einmitt Fjölmiðlaverðlaun umhverfis- og auðlindaráðuneytisins á degi Íslenskrar Náttúru núna um daginn.

Fyrir nokkrum árum þýddum við svo leiðarvísi varðandi efahyggju og loftslagsvísindi sem nefnist “Efasemdir um hnattræna hlýnun – Hin vísindalegi leiðarvísir“, það er um að gera að minna á hann vegna afmælisins, því þó að afneitun hafi minnkað, þá virðast þetta samt alltaf vera sömu punktarnir sem dúkka upp og því getur leiðarvísirinn komið sér vel fyrir þá sem vilja vera tilbúnir í umræður við gamla frændann sem alltaf kemur með sömu “efasemdirnar” á reiðum höndum í afmælisboðum og mannfögnuðum, um að gera að opna PDF skjalið, prenta það út og lesa yfir.

Hvað hefur gerst á þessum á 10 árum?

Loftslag hefur haldið áfram að breytast í hröðum takti sem er viðhaldið með áframhaldandi losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum. Í dag notum við orðið hamfarahlýnun frekar um loftslagsbreytingar svo fólk átti sig betur á hvað við er að eiga, þetta er ekki eðlileg þróun, þetta er hamfarahlýnun sem er afleiðing af gjörðum mannkyns, s.s. bein aukin losun vegna bruna jarðefnaeldsneytis og breyttrar landnotkunar sem valda auknum gróðurhúsaáhrifum.

Breytingar á síðustu 10 árum

Á einungis 10 árum, þá má merkja verulegan mun í ýmsum þáttum sem notaðir eru til að mæla breytingar í loftslaginu. Hér munum við skoða 2 mikilvæga þætti í stuttu máli og myndum og nefna svo nokkra til í kjölfarið.

Hitastig

Á síðustu 10 árum hefur hitastig hækkað um u.þ.b. 0,2°C og það er ekkert sem bendir til þess að sú þróun stöðvist á næstunni, heldur að það verði frekar aukin hraði í hækkun hitastigs. Síðustu 4 ár eru hlýjustu ár frá því mælingar hófust og 2019 mun blanda sér í þá baráttu líka. Hitastig gæti hækkað um 3-4°C (jafnvel meira) fyrir næstu aldamót ef ekkert er að gert. Parísarsamkomulagið gerir ráð fyrir að reyna að halda hitastigshækkun innan 2°C, helst 1,5°C. Miðað við núverandi losun gróðurhúsalofttegunda þá verður að teljast mjög ólíklegt að markmið Parísarsamkomulagsins náist, en auðvitað er verið að vinna í málinu og ný markmið varðandi losun gróðurhúsalofttegunda líta vonandi dagsins ljós. Það er mikils virði að halda hitastigshækkun innan 2°C og við verðum að reyna allt sem hægt er til þess, en það þýðir að þjóðir heims verða að setja enn betri markmið varðandi losun og draga enn meira úr losun en núverandi markmið gera ráð fyrir.

Hafís í Norðurhöfum

Samfara auknu hitastigi hefur hafísinn minnkað á norðurheimskautinu. Minnkunin hefur verið rykkjótt, en leitnin sýnir stöðuga minnkun hafíssins. Árið 2012 var metár og var lágmarkið það ár það lægsta sem mælst hefur. En það er einnig athyglisvert að skoða lágmarks útbreiðslu við hámarkið og svo að meðaltali, sjá myndir hér undir.

Hafís er fingrafar á hitastigs hækkunina, við hækkandi hitastig þá bráðnar hafísinn enn meira og það hefur í raun sýnt sig á síðustu 10 árum eins og áratugina á undan að bráðnun hafíss er staðreynd. Árið 2009 þegar við hófum störf hér á loftslag.is þá jókst útbreiðsla hafíss frá árinu á undan (2008 hafði þá verið með minnstu útbreiðsluna frá upphafi mælinga) og afneitunarsinnar á Íslandi og víðar túlkuðu þessa aukningu 2009 sem ljóst merki um að hafísinn væri að ná sér! Það er þó alveg ljóst þegar við skoðum gögnin fyrir árlegt lágmark, hámark og svo meðaltal (sjá myndir hér að ofan) að áframhaldandi bráðnun hafíss er staðreynd.

Aðrar breytingar

Það er því alveg ljóst, eins og verið hefur í tugi ára, að loftslag er að breytast og hefur breyst á síðastliðnum áratug af manna völdum. Þær breytingar aðrar sem nærtækast að nefna eru t.d. sjávarstöðubreytingar, sem virðast hafa verið vanmetnar meðal vísindamanna í gegnum tíðina, bráðnun jökla sem er auðvitað eitthvað sem við Íslendingar fylgjumst með af fyrsta bekk. Bráðnun Grænlandsjökuls og jökulbreiðunnar á Suðurskautslandinu eru líka mikilvæg, enda það sem getur haft einna mest áhrif á hækkun sjávar á næstu áratugum. Súrnun sjávar er einnig mjög mikilvægt atriði sem ætti að vera okkur Íslendingum ofarlegar í huga enda getur það (ásamt hlýnun sjávar) haft veruleg áhrif á vistkerfi hafsins. Og svo er það náttúrulega áhrifavaldurinn sjálfur, magn CO2 og annarra gróðurhúsalofttegunda í andrúmsloftinu sem aukast jafnt og þétt.

Afneitun loftslagsvísinda meðal almennings hefur sem betur fer minnkað á síðustu 10 árum, en betur má ef duga skal. Í dag eru t.d. stjórnvöld í BNA og fleiri löndum að taka mjög vafasama stefnu í loftslagsmálum, þannig að það er um að gera að vera á varðbergi.

Tengt efni á loftslag.is
19/09/2019
Alþjóðlegt verkfall fyrir loftslagið!

Á föstudaginn verður viðburður á vegum Ungra Umhverfissinna, SÍF (Samband íslenskra framhaldsskólanema), LÍS (Landssamtök íslenskra stúdenta) og SHÍ (Stúdentaráð HÍ) sem nefnist Alþjóðlegt Loftslagsverkfall. Eftirfarandi er lýsing viðburðarins af Facebook.

—

Samstillt alþjóðlegt verkfall fyrir loftslagið!

Söfnumst saman næsta föstudag, 24. maí, klukkan 12:00, fyrir framan Hallgrímskirkju og göngum niður á Austurvöll! 📢

Sýnum í verki að okkur er umhugað um framtíð okkar, barna okkar og komandi kynslóða. Krefjum fram róttækar og metnaðarfullar aðgerðir gegn loftslagsvánni því það ríkir neyðarástand vegna þeirra loftslagshamfara sem eru að eiga sér stað! Tíminn er á þrotum og við þurfum aðgerðir núna strax! ⌛

Verkfallið er innblásið af hinni sænsku Gretu Thunberg, en skólaverkfall hennar hefur vakið mikla athygli. Á síðasta alþjóðlega samstillta loftslagsverkfalli 24. mars mótmæltu 1.6 milljón manns aðgerðaleysi í loftslagsmálum í yfir 2000 borgum og bæjum í fleiri en 125 löndum í öllum sjö heimsálfum. Þar af voru yfir 2000 manns sem mótmæltu hér á Íslandi. Nú fer Greta í sitt fertugasta loftslagsverkfall og því er blásið til samstillts verkfall um allan heim til að kalla á raunverulegar aðgerðir gegn loftslagsvánni. ✊

Stjórnvöld hafa sett sér aðgerðaráætlun í loftslagsmálum og stefna á kolefnishlutleysi fyrir árið 2040 en árleg losun jókst síðast um 2,2% á milli ára! Betur má ef duga skal! Núverandi aðgerðaáætlun er ekki í samræmi við markmið um að halda hlýnun innan 1,5°C á heimsvísu og við krefjumst róttækra aðgerða til að ná því markmiði. 🌡️

Ljóst er að stórauka þarf fjárframlög til loftslagsaðgerða. Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál (IPCC) metur að það þurfi 2,5% af vergri landsframleiðslu allra þjóða til loftslagsmála á ári, allt til ársins 2035, ef halda á hnattrænni hlýnun innan við 1,5°C. Núverandi áætlun er upp á 0,05% af landsframleiðslu á ári næstu fimm árin. ☁️

Við krefjumst þess að Ísland taki af skarið, hlusti á vísindamenn, lýsi yfir neyðarástandi og láti hið minnsta 2,5% af landsframleiðslu renna beint til loftslagsaðgerða. Þar verður atvinnulífið einnig að axla ábyrgð.

Við viljum afdráttarlausar aðgerðir. Núna. Fyrir komandi kynslóðir. Fyrir loftslagið.

—

Sjá viðburðinn á Facebook. Við á Loftslag.is hvetjum að sjálfsögðu alla til að mæta.

22/05/2019
Hvað höfum við gert?

Á næsta sunnudag, þann 10. mars byrjar þáttaröðin Hvað höfum við gert? á RÚV. Hvað höfum við gert? er ný og Í þessari nýju íslensku heimildaþáttaröð verður fjallað um loftslagsmál á mannamáli.

Þetta eru 10 þættir og hafa verið í vinnslu í 2 og hálft ár. Umsjónarmaður er Sævar Helgi Bragason, Hugmynd að þáttagerð Elín Hirst og Þórhallur Gunnarsson og þau ritstýra einnig þáttaröðinni ásamt Tinnu Jóhannsdóttur og Karólínu Stefánsdóttur. Leikstjóri er Óskar Jónasson.

Hér má sjá stiklu um þáttinn (munið að kveikja á hljóðinu).

Við á ritstjórn loftslag.is hlökkum mikið til að sjá þættina og hvetjum alla til að fylgjast með.

06/03/2019
Ræða á Loftslagsfundi Festu og Reykjavíkurborgar 2018

Vegna þess að loftslag.is fékk Loftslagsviðurkenningu Festu og Reykjavíkurborgar 2017, þá var okkur boðið að halda ræðu við afhendingu Loftslagsviðurkenningarinnar 2018, sem var afhent á Loftslagsfundi Festu og Reykjavíkurborgar þann 29. nóvember 2018. Sveinn hélt ræðuna og hana má lesa hér:

—

Fundarstjóri, góðir fundargestir

Mig langar að byrja á því að þakka fyrir að fá að ræða loftslagsmálin hér, þau eru sannarlega eitt mikilvægasta málefni samtímans. Ég held hér tölu fyrir hönd loftslag.is sem fékk Loftslagsviðurkenningu Festu og Reykjavíkurborgar á síðasta ári.

Síðan við félagarnir byrjuðum með loftslag.is fyrir 9 árum þá hefur sitthvað breyst og t.a.m. ýmislegt jákvætt gerst í umfjöllunum fjölmiðla um loftslagsbreytingar svo eitthvað sé nefnt. Það er t.d. mun sjaldgæfara í dag að sjá fréttir um loftslagsmálin sem byggja á afneitun og/eða útúrsnúningum sem ekki standast skoðun, en það var tiltölulega algengt þegar við byrjuðum með loftslag.is. Ég ætla svo sem ekki að fullyrða um okkar rullu í því að breyta þessu, en allavega virðist hafa orðið einhver viðhorfsbreyting og fólk flest orðið tiltölulega meðvitað um loftslagsvandann, sem er jákvæð þróun.

Nú er rætt um loftslagsmál í aðdraganda kosninga, og ekki nóg með það, heldur í kjölfar þeirra líka! Aðgerðaráætlanir eru gerðar, nefndir settar á fót og málin jafnvel rædd í fermingarveislum og öðrum mannamótum. Nýjustu skoðanakannanir benda til þess að langflestir telji að loftslagsbreytingar af mannavöldum séu staðreynd, en hin hliðin á málinu er þó að meirihlutinn telur samt að þau persónulega beri ekki ábyrgð, s.s. að lífsstíll þeirra sé einhvern vegin undanskilin ábyrgð!

Auðvitað er ábyrgð sterkt orð, en það er þó merkilegt að flestir telji sig stikkfrí þegar kemur að loftslagsvandanum, þar sem samfélagið í heild ber ábyrgð á einhvern hátt. Ég myndi t.d. ekki telja að minn lífsstíll geri mig stikkfrían á nokkurn hátt og tek ég gjarnan minn hluta af ábyrgðinni og skorast ekki undan henni, en vissulega er skömmin stærri en það sem ég persónulega get gert í málinu upp á mitt einsdæmi. Þetta er sameiginlegt átak samfélagsins og helmingur samfélagsins ætti ekki að neita þeirri ábyrgð. En allavega hefur skilningur þjóðarinnar á vandanum tekið stakkaskiptum, sem er kannski það mikilvægasta til að hafa áhrif á samtakamátt þjóðarinnar til framtíðar.

Eins og staðan er núna í losun heimsins á gróðurhúsalofttegundum, þ.e. miðað við loforð ríkja, þ.e. sjálfviljugar skuldbingar um samdrátt í losun á næstu áratugum í anda Parísarsamkomulagsins, þá stefnum við á u.þ.b. þriggja gráðu hækkun hitastigs og ef ekki er staðið við loforðin þá gæti fimm gráðu hækkun hitastigs fyrir næstu aldamót orðið staðreynd. Markmið Parísarsamkomulagsins er að komast vel undir 2°C hækkun hitastigs, helst að takmarka hlýnunina við 1,5°C fram að aldamótum. Auðvitað á eftir að fara yfir stöðuna, endurmeta loforð þjóða um minnkun í losun gróðurhúsalofttegunda og halda áfram að búa til aðgerðaráætlanir og setja á stofn enn fleiri nefndir og halda röð funda á næstu árum og áratugum til að komast nær og vonandi ná markmiðum samkomulagsins, en eins og staðan er núna þá eigum við verulega langt í land. Núverandi markmið um að minnka losun Íslands um 40% fyrir 2030 er t.a.m. ekki nægjanlegt ( þar fyrir utan þá hef ég enn ekki séð sannfærandi áætlun um hvernig á að ná þeim markmiðum ), það þarf s.s. að gera enn betur. Þess má geta að þessi loforð þjóða eru eitt af mörgum skrefum sem er verið að taka um þessar mundir og skrefin eiga eftir að verða fleiri, en það þarf líka að standa við þau loforð og framkvæma, t.d. með nýsköpun í loftslagsmálum.

Nú eru viðsjárverðir tímar í alþjóðlegri pólitík og það eru pólitísk öfl víða um heim sem telja að loftslagsvísindi séu gabb og vilja því hlaupa frá gerðum samningum. Þ.a.l. er raunverulegt að hafa áhyggjur af stöðu mála og hvort staðið verður við gefin loforð í anda Parísarsamkomulagsins. Við þurfum að vera á tánnum og með einbeittum vilja eigum við að krefjast lausna til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda hratt og örugglega. Það má ekki leggja árar í bát í þeim efnum. Fyrir utan tækninýjungar, betri orkunýtingu samgöngutækja og allskyns aðra nauðsynlega nýsköpun (eins og t.d. hefur verið rætt um í dag), þá þarf einnig að notast við aðrar tiltækar lausnir, t.d. skógrækt og landgræðslu til að binda CO2 í jarðvegi og gróðri, svo og að koma í veg fyrir losun frá framræstum mýrum með endurheimt votlendis, sem og að minnka aðra losun vegna landnotkunar. Svo er líka hægt að ná verulegum árangri með bættri matarmenningu (bæði val á fæðu og nýtingu matar almennt), svo fátt eitt sé nefnt. Það þarf að ráðast á vandann frá öllum hliðum og það þarf að ganga hratt fyrir sig, tíminn er að hlaupa frá okkur.

Einhverjir kynnu að spyrja sig hvort það sé kannski of seint að gera eitthvað í málunum, hvort að það sé of langt milli loforða þjóða og markmiðanna? Þetta er gild spurning, enda erfitt að koma auga á framkvæmdina á þessum tímapunkti, en ég tel að tíminn sé enn nægur til að taka á málum, þó vissulega hefði verið betra að byrja fyrr, enda hefur loftslagsvandinn legið fyrir áratugum saman. Ég hef þó trú á því að við getum náð árangri, en við erum að falla á tíma og aðgerðir þurfa að verða enn sjáanlegri og fyrirferðarmeiri. Við getum ekki sagt “þetta reddast”, það virkar ekki á loftslagsvandann, það þarf nýsköpun, skipulag og einbeittan vilja til að ná árangri til framtíðar. Ef við tökum vandann ekki alvarlega þá er líklegast að niðurstaðan verði slæm, en með skipulagi og einbeittum vilja, allt frá einstaklingum til þjóðfélagsins í heild, þá verður þetta mögulegt. Það er það sem ég óska eftir, flestir geta vonandi tekið undir það.

Takk fyrir.

29/11/2018